Μυτιλήνη
Πρωτεύουσα της Λέσβου και μια από τις αρχαιότερες πόλεις της Ελλάδας είναι η Μυτιλήνη. Απλώνεται σε επτά λόφους, ενώ παραδοσιακά λαϊκά σπίτια, νεοκλασικά αρχοντικά, βυζαντινοί ναοί, προσφυγικοί συνοικισμοί και αρχαία μνημεία συνυπάρχουν αρμονικά.
Στην άκρη της πόλης, στην κορυφή του πευκώνα δεσπόζει το βυζαντινό κάστρο, ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου. Εκτός από τα τείχη, σώζονται πολλές υπόγειες στοές, δεξαμενή, τα οικόσημα των Γατελούζων και πολλά οθωμανικά μνημεία.
Επισκεφθείτε το Κιόσκι, την παλιά αριστοκρατική συνοικία των ντόπιων, στα ριζά του λόφου του κάστρου, με θαυμάσια νεοκλασικά αρχοντικά. Στο παλιό βόρειο λιμάνι, γνωστό ως Επάνω Σκάλα, σώζονται Οθωμανικά κτίσματα (Γενί Τζαμί, Λουτρά κτλ.) και παλιές προσφυγικές γειτονιές.
Στην παλιά αγορά, στην οδό Ερμού και τα γύρω δρομάκια, η ατμόσφαιρα είναι ιδιαιτέρως γραφική.
Στην παλαιά πόλη δεσπόζει ο επιβλητικός ναός του Αγίου Θεράποντος (1850), της μεγαλύτερης εκκλησίας του νησιού με τον τεράστιο τρούλο (ύψους 40μ.) που είναι χτισμένος στη θέση αρχαίου ασκληπιείου.
Στη Μυτιλήνη έχετε τη δυνατότητα να επισκεφθείτε πολλά μουσεία όπως το Αρχαιολογικό Μουσείο, με ψηφιδωτά δάπεδα και τοιχογραφίες και το Βυζαντινό - Εκκλησιαστικό Μουσείο που φιλοξενεί ξυλόγλυπτα, σπάνιες βυζαντινές και μεταβυζαντινές εικόνες, ιερά σκεύη, άμφια και έργα αργυροχοΐας.
Στο προάστιο Βαρειά (4 χλμ. Ν), βρίσκονται το Μουσείο Θεόφιλου (εκτίθενται 86 έργα του σπουδαίου αυτοδίδακτου ζωγράφου,1873-1934) και το Μουσείο - Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη - Teriade, πλούσιο σε συλλογή βιβλίων και πινάκων. Στο Μουσείο εκτίθενται μεταξύ άλλων έργα των Baudin, Bores, Chagall, Giacometti, Gromaire, Layrence, Le Corbusier, Leger, Matisse, Miro, Picasso, καθώς και των Βακιρτζή Γιώργου, Θεόφιλου Χατζημιχάλη, Καλλιγιάννη Μανώλη, Κανέλλη Ορέστη, Μαρούδα Καλλιρρόης, Ρόρρη Γιώργου, Τσαρούχη Γιάννη, κα..
Κάντε μια στάση στο αρχαίο θέατρο, χωρητικότητας 15.000 θέσεων (ερειπωμένο σήμερα), η ακουστική του οποίου θεωρείται εφάμιλλη με εκείνου της Επιδαύρου. Δίπλα στο θέατρο, στη συνοικία Χωράφα ανακαλύφθηκε η Οικία Μενάνδρου, με τα εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά που φυλάσσονται στο αρχαιολογικό μουσείο.
Στο νότιο μέρος της πόλης, στο γραφικό προάστιο του Μακρύ Γιαλού (Μακρύγιαλου), πάνω από τον Ναυτικό Όμιλο, σώζεται το «Παλαιοχριστιανικό Μαρτύριο», ένα τετράγωνο κτίσμα που ενταφιάζονταν οι χριστιανοί, καθώς επίσης και εγκαταστάσεις αρχαίου ρωμαϊκού ιχθυοτροφείου.
Στην Σουφάδα και την Ακλειδιού, από τα ωραιότερα προάστια της πόλης (2 χλμ. Ν) με θαυμάσια αρχοντικά, θα δείτε την εκκλησία της Παναγιάς και τον Πύργο του Φωτιάδη.
Στις κατάφυτες ανατολικές πλαγιές του όρους Αμαλή, στο χωριό Ταξιάρχες, βρίσκεται η θαυμάσια ομώνυμη εκκλησία.
Κοντινές εξορμήσεις
Η Σκάλα Λουτρών (7,5 χλμ. ΝΔ) είναι χτισμένη αμφιθεατρικά σε κατάφυτη περιοχή από ελιές στον ξακουστό κόλπο της Γέρας. Αξίζει να δείτε το γαλλικό νεκροταφείο του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου καθώς επίσης και τις ιαματικές πηγές (θερμοκρασία νερού: 39,5° C), κατάλληλες για ρευματισμούς, αρθριτικές, δερματικές και γυναικολογικές παθήσεις.
Η περιοχή Θερμής (13 χλμ. ΒΔ) είναι χτισμένη μέσα σε καταπράσινο τοπίο, σε ύψωμα, η Λουτρόπολη είναι ένα όμορφο χωριό με γραφική αγορά και παραδοσιακά καφενεία. Επίνειο της είναι η Παραλία Θερμής, με τις γνωστές ιαματικές πηγές, και οι Πύργοι Θερμής, παραθεριστικός οικισμός που οφείλει το όνομά του στους παλαιούς πύργους του, οι περισσότεροι από τους οποίους χρονολογούνται στον 18ο και 19ο αι. Στην περιοχή αξίζει να δείτε τη μονή του Αγ. Ραφαήλ με την κάρα του Αγίου (2,5 χλμ. Ν από τη Λουτρόπολη), τις μεσαιωνικές ιαματικές εγκαταστάσεις, τον προϊστορικό τειχισμένο οικισμό της Θέρμης στη θέση «Πετράλωνα» και τη βυζαντινή εκκλησία της Παναγίας της Τρουλωτής με το ξυλόγλυπτο τέμπλο του 18ου αι.
Στην ΒΑ πλευρά του όρους Όλυμπος επισκεφθείτε την Αγιάσο, κτισμένη σε κατάφυτη από πεύκα, καστανιές κι ελιές περιοχή. Τα λιθόστρωτα καλντερίμια και τα βαμμένα σε έντονα χρώματα παραδοσιακά σπίτια με τα σαχνισιά, τα μπαλκονάκια και τα πολύχρωμα πορτοπαράθυρα συνθέτουν ένα σύνολο μοναδικής ομορφιάς. Η Αγιάσος έχει παράδοση στην ξυλογλυπτική και την αγγειοπλαστική τέχνη, ενώ τον 19ο αι. υπήρξε οικονομικό κέντρο της Λέσβου.
Στην Ερεσό, γενέτειρα της ποιήτριας Σαπφούς αλλά και των φιλοσόφων Θεοφράστου και Φανία. Την πρώτη τιμούν κάθε καλοκαίρι ομοφυλόφιλες γυναίκες από όλον τον κόσμο, που επισκέπτονται τη Σκάλα Ερεσού. Προς τιμήν του δευτέρου ονοματίστηκε ένα από τα πιο όμορφα νεοκλασικά διδακτήρια του νησιού, το «Θεοφράστειον». Λιθόκτιστα σπίτια και καλαίσθητα αρχοντικά συγκροτούν τον παραδοσιακό οικισμό της Ερεσού. Μην παραλείψετε να κάνετε μια στάση στην πολυσύχναστη Σκάλα Ερεσού, με την τουριστική υποδομή και την έντονη νυχτερινή ζωή.
Στον παραθαλάσσιο οικισμό Σίγρι επισκεφθείτε το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους καθώς και το μοναδικό απολιθωμένο δάσος που καλύπτει την περιοχή Σιγρίου-Eρεσού-Άντισσας, διατηρητέο μνημείο της φύσης από το 1985.
Στον Μανταμάδο, κτηνοτροφικό χωριό, θρησκευτικό κέντρο του νησιού, με παράδοση στην αγγειοπλαστική και την ξυλοτεχνία. Παραδοσιακός οικισμός με ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό χαρακτήρα, γνωστός για την εκκλησία του Ταξιάρχη, προστάτη του νησιού, καθώς και για το θρυλικό μοναστήρι που τη φιλοξενεί. Η εικόνα του Ταξιάρχη, ηλικίας περίπου 800 χρόνων και ύψους 2 μ., είναι φτιαγμένη από κερί και μαστίχα!
Στην Αγία Παρασκευή, το οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο του νησιού, η μεσόγεια κωμόπολη, που πήρε το όνομά της από το σπήλαιο με το εκκλησάκι της Αγ. Παρασκευής, διατηρεί ανέπαφα τα παραδοσιακά χαρακτηριστικά της. Αξίζει να δείτε το εντυπωσιακό Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας Λέσβου που στεγάζεται στο παλιό κοινοτικό ελαιοτριβείο της Αγίας Παρασκευής Λέσβου.
Στην Καλλονή, σημαντική κωμόπολη (με 2.500 κατοίκους), διοικητικό και εμπορικό κέντρο της γύρω περιοχής, που περιτριγυρίζεται από εύφορες κοιλάδες. Ονομαστό είναι το μαύρο γλυκό κρασί της και οι διάσημες σαρδέλες της. Τα αρχαία ευρήματα και τα σημαντικά βυζαντινά μνημεία μαρτυρούν το ένδοξο παρελθόν της. Κοντά εντοπίστηκαν οι αρχαίες πόλεις-κράτη Πύρρα (λείψανα διακρίνονται στον βυθό της θάλασσας) και Αρίσβη, ερείπια ναών και βυζαντινών κάστρων.
Στη Σικαμινιά (Συκαμιά), ένα παραδοσιακό χωριό, χτισμένο στο ΒΑ άκρο του νησιού, στην κατάφυτη, γεμάτη ρεματιές Β πλευρά του όρους Λεπέτυμνου, με θέα στο πέλαγος. Εδώ βρίσκεται το πατρικό σπίτι του πεζογράφου και ακαδημαϊκού Στρατή Μυριβήλη.
Στην Πέτρα, που οφείλει το όνομά της στον επιβλητικό ογκόλιθο ύψους 27 μ. που δεσπόζει στο κέντρο του οικισμού και μοιάζει με μετεωρίτη. Στην κορυφή του είναι γατζωμένη η εκκλησία της Παναγίας της Γλυκοφιλούσας, διατηρητέο μνημείο που χτίστηκε το 1747 και ανακαινίστηκε το 1840.
Στον Μόλυβο (Μήθυμνα), αγκιστρωμένος στην πλαγιά ενός βράχου, αποτελεί έναν από τους ομορφότερους οικισμούς της Ελλάδας, που διατηρεί αναλλοίωτη τη μεσαιωνική αρχιτεκτονική δομή του. Χαρακτηρίζεται από τα λιθόκτιστα σπίτια, τα αρχοντικά με τα σαχνισιά και τα πολύχρωμα πορτοπαράθυρα, καθώς και τις διάσπαρτες περίτεχνες τουρκικές κρήνες. Στην κορυφή του βράχου δεσπόζει το κάστρο, που χτίστηκε μετά τα μέσα του 13ου αι. και ανακαινίστηκε από τους Γατελούζους.
Στη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του νησιού το Πλωμάρι με 3.500 κατοίκους. Γνώρισε εκπληκτική ανάπτυξη στις αρχές του 20ου αιώνα, πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), όταν λειτουργούσαν εδώ πολλά ελαιοτριβεία, βυρσοδεψεία, ποτοποιεία, σαπωνοποιεία και πυρηνεργοστάσιο.
Σε ένα από τα πλέον τουριστικά χωριά του νησιού, τα Βατερά φημίζονται για την παραλία τους (είναι η μεγαλύτερη αμμουδιά του νησιού), η οποία δυτικά εκτείνεται έως το ακρωτήρι του Αγίου Φωκά με το ομώνυμο εκκλησάκι, όπου εντοπίστηκαν ερείπια παλαιοχριστιανικής βασιλικής και λείψανα ναού του Διονύσου.
