Βέροια

Στη θέση της σημερινής Βεργίνας, στις υπώρειες των Πιερίων, βρισκόταν η πρώτη αρχαία πρωτεύουσα του Μακεδονικού Βασιλείου, οι Αιγές. Η ανασκαφή του καθηγητή Μανόλη Ανδρόνικου και των συνεργατών του στη Μεγάλη Τούμπα το 1977 έφερε στο φως τη μεγαλύτερη αρχαιολογική ανακάλυψη του 20ού αιώνα στην Ελλάδα και μία από τις σημαντικότερες όλων των εποχών. Ο πλούτος των ευρημάτων είναι ανυπολόγιστος και σπάνιας αρχαιολογικής και ιστορικής σημασίας, με αποτέλεσμα η επικράτεια των μακεδόνων βασιλέων, ο τόπος του Φιλίππου και του Αλεξάνδρου, της Ευρυδίκης και της Ολυμπιάδας, να ανακηρυχθεί το 1996 από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς.

Στο Μουσείο Βασιλικών Τάφων, μια εντυπωσιακή υπόγεια κατασκευή η οποία εξωτερικά έχει τη μορφή του χωμάτινου τύμβου, εκτίθενται τα σημαντικότερα κινητά ευρήματα και οι αριστουργηματικές τοιχογραφίες που βρέθηκαν στους βασιλικούς τάφους. Ξεχωρίζει ο μεγαλοπρεπής τάφος του Φιλίππου Β’ και η περίφημη χρυσή λάρνακα.

Παραδοσιακές συνοικίες

Στα μέσα του 19ου αιώνα, η Βέροια είχε 16 μαχαλάδες. Καθ’ όλη τη διάρκεια της τουρκοκρατίας, τα εμπορικά καταστήματα ήταν συγκεντρωμένα στη βυζαντινή αγορά, στο παζάρι. Οι πιο γνωστές συνοικίες, από αυτές που διασώζονται στις μέρες μας, είναι η εβραϊκή και η χριστιανική.

Παραδοσιακή συνοικία Κυριώτισσα

Η ορθόδοξη συνοικία της Κυριώτισσας, γεμάτη από βυζαντινές και μεταβυζαντινές εκκλησίες με θαυμάσιο κεραμοπλαστικό διάκοσμο και υψηλής τέχνης αγιογραφίες, εντυπωσιάζει με τα λαβυρινθώδη καλντερίμια και τα αρχοντικά (ξεχωρίζει το αρχοντικό Σαράφογλου) με το ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ύφος. Πολλά από τα διατηρητέα σπίτια έχουν αναπαλαιωθεί και έχουν μετατραπεί σε χώρους αναψυχής.

Παραδοσιακή συνοικία Παναγία Δεξιά

Η γοητευτική αυτή συνοικία, με τα ιδιόμορφα σπίτια, τις ενδιαφέρουσες εκκλησιές και τους μικρούς ελικοειδείς δρόμους αναπτύσσεται κατά μήκος του ποταμού Τριπόταμου, δίπλα από την κεντρική αγορά της πόλης. Ξεχωρίζει ο ναός της Παναγιάς Δεξιάς, ο οποίος χτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα στη θέση παλαιότερου ναού του 14ου αιώνα από τον οποίο σώζονται τμήμα της κόγχης του ιερού και της ανατολικής όψης με τοιχογραφίες.

Παραδοσιακή εβραϊκή συνοικία Μπαρμπούτα

Η συνοικία, ένα από τα σημαντικότερα εβραικά σύνολα παγκοσμίως, βρίσκεται δίπλα στην τοποθεσία Μπαρμπούτα που οφείλει το όνομά της σε μια βρύση στην περιοχή η οποία διατηρείται μέχρι σήμερα. Ανάμεσα στα επιβλητικά της σοκάκια ξεχωρίζει το πέτρινο κτίριο της παλιάς Εβραϊκής Συναγωγής με πλούσιο και περίτεχνο εσωτερικό διάκοσμο. Η Εβραϊκή Συναγωγή με τη σημερινή της μορφή χτίστηκε το 1850 αποτελώντας την παλαιότερη συναγωγή στη Βόρεια Ελλάδα και από τις παλαιότερες στην Ευρώπη. Σήμερα συνεχίζει κατά περίσταση να λειτουργεί ως λατρευτικός χώρος, αποτελώντας ζωντανό μνημείο της διαχρονικής παρουσίας των Εβραίων στην πόλη.

Μουσεία

Στο Αρχαιολογικό Μουσείο φιλοξενούνται ευρήματα από τη Βέροια και άλλους αρχαιολογικούς χώρους του νομού (χωρισμένα σε τρείς αίθουσες), τα οποία χρονολογούνται στους ελληνιστικούς και ρωμαϊκούς χρόνους. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα εκθέματα από την ανασκαφή στη Νέα Νικομήδεια (9 χλμ. ΒΑ) όπου εντοπίστηκε ένας από τους αρχαιότερους μόνιμους οικισμούς στην Ευρώπη (νεολιθικής εποχής).

Το Βυζαντινό Μουσείο στεγάζεται σε τριώροφο διατηρητέο βιομηχανικό κτίριο (“Μύλος του Μάρκου”) του 1911, με κάθε όροφο να αποτελεί ξεχωριστή θεματική ενότητα της μόνιμης έκθεσης. Φιλοξενεί ευρήματα και βυζαντινούς θησαυρούς από τη περίφημη συλλογή της Βέροιας (τοιχογραφίες από βυζαντινούς ναούς και αρχοντικά, παλαιοχριστιανικά ψηφιδωτά δάπεδα, γλυπτά, μαρμάρινες επιγραφές κ.α.).

Άλλα αξιόλογα μουσεία είναι το Πολυκεντρικό Μουσείο Αιγών, το Βλαχογιάννειο (σήμερα λειτουργεί και ως Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα), το Λαογραφικό Μουσείο Βλάχων, το Μουσείο Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης», ενώ αξίζει μια επίσκεψη στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη μια από τις πλέον σύγχρονες και δραστήριες στην Ελλάδα, με διεθνείς βραβεύσεις και αναγνώριση.

Αξίζει ακόμη να δείτε

• Το Βήμα του Αποστόλου Παύλου, ο οποίος επισκέφτηκε τη Βέροια δύο φορές (το 50-51 μ.Χ. και το 57 μ.Χ). Βρίσκεται σε καταπράσινο χώρο κοντά στην πλατεία Ρακτιβάν και είναι διακοσμημένο με ψηφίδες.
• Το κτίριο του Δικαστικού Μεγάρου, τον εντυπωσιακό μαρμάρινο πύργο του 3ου αιώνα μ.Χ. από την παλαιότερη οχύρωση της πόλης καθώς και το «μονοπάτι της βασίλισσας Βεργίνας» που οδηγεί στην Μπαρμπούτα.
• Το διατηρημένο τμήμα ρωμαϊκής οδού στην οδό Μητροπόλεως και τα αξιόλογα οθωμανικά μνημεία (οι δίδυμοι λουτρώνες, το Ορτά Τζαμί, το Μεντρεσέ Τζαμί και το Μαχμούτ Τζελεπή Τζαμί).
• Το Ναό της Παλαιάς Μητρόπολης χτισμένη τη δεκαετία 1070-1080, έναν από τους μεγαλύτερους μεσοβυζαντινούς ναούς των Βαλκανίων, με εντυπωσιακό τοιχογραφικό διάκοσμο του 13ου και 14ου αιώνα.