Η Θεσσαλονίκη των Τεχνών
Η μοναδική αυτή πόλη είναι από μόνη της ένα μεγάλο, ζωντανό έκθεμα. Με την απέραντη ιστορία της, τα αναρίθμητα μνημεία της και το αυτοκρατορικό της πρόσωπο αποτελεί η ίδια ένα εξελισσόμενο έργο τέχνης. Απλά περπατώντας στην πανέμορφη πόλη, θα σταθείτε εκστατικοί αντικρίζοντας την ωραιότητα και την πνευματικότητα των βυζαντινών αριστουργημάτων.
Εκκλησιές μοναδικής τέχνης και αξίας, όπως η Αχειροποίητος, ο Άγιος Δημήτριος, η Παναγία Δεξιά, η Αγία Σοφία, η Παναγία των Χαλκέων, οι «κατακόμβες» του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (που κρύβει έναν θρύλο στα υπόγεια κομμάτια της πόλης), η Ροτόντα του Αγίου Γεωργίου αποτελούν όχι μόνο τόπο προσκυνήματος αλλά και αισθητικής ανύψωσης. Όλοι αυτοί οι ανθοί της βυζαντινής ευλάβειας οριοθετούν τις γειτονιές της Θεσσαλονίκης και καθορίζουν την προσωπικότητά της. Το βαθύ αρχαίο και ρωμαϊκό παρελθόν υπάρχει, το βυζαντινό, όμως, μεγαλείο είναι το αληθινό της στίγμα.
Πέρα από τον ιστό των μνημείων της, η Θεσσαλονίκη έχει μεγάλη προσφορά και λαμπερή παρουσία σε όλο το φάσμα των τεχνών. Ζωγραφική, ποίηση, πεζογραφία, κινηματογράφος, θέατρο, φωτογραφία, μουσική – όλες οι εκφάνσεις της τέχνης έχουν και κάποιο λαμπρό θεσσαλονικιό εκπρόσωπο. Η μεγάλη της πολιτιστική κληρονομιά είναι ζωντανή και ξεχύνεται μέσα από μελωδίες, εκθέσεις, γκαλερί και ζωηρές συζητήσεις διανοουμένων και στοχαστών.
Ο πολιτισμός και οι τέχνες μέσα από τα μουσεία
Η Θεσσαλονίκη φιλοξενεί μερικά από τα πιο σημαντικά μουσεία της Ελλάδας. Το Αρχαιολογικό Μουσείο στεγάζει τα σημαντικότερα επιτεύγματα του μακεδονικού πολιτισμού. Το μουσείο φιλοξενεί όλο το φάσμα της μακραίωνης ιστορίας της περιοχής και μοναδικά αριστουργήματα του αρχαίου κόσμου, από τη βαθιά προϊστορία έως την ύστερη αρχαιότητα. Το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης (ΑΜΘ) ιδρύθηκε το 1912, δεκαπέντε μόλις μέρες μετά την υπογραφή παράδοσης της πόλης στο ελληνικό κράτος. Μετά τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό του, το 2006, αποτελεί έναν χώρο μάθησης και μύησης στην ιστορία της Μακεδονίας.
Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, το Λαογραφικό Μουσείο Μακεδονίας–Θράκης είναι, επίσης, θεματοφύλακες μακραίωνου πολιτισμού με μεγάλη προσφορά στην πόλη.
Ένα από τα σημαντικότερα μουσεία είναι και το Εβραϊκό Μουσείο. Ιδρύθηκε το 2001 σε παλαιά εμπορική στοά που ανήκει στην Ισραηλιτική Κοινότητα. Σκοπός του είναι η συγκέντρωση των τεκμηρίων και κειμηλίων που δεν καταστράφηκαν στο Ολοκαύτωμα, η διατήρηση της μνήμης των θυμάτων και η έρευνα για την υπερδισχιλιετή παρουσία των εβραίων στη Θεσσαλονίκη.
Το εβραϊκό στοιχείο άκμασε στη Θεσσαλονίκη δημιουργώντας ισχυρούς δεσμούς με τον χριστιανικό πληθυσμό και μια αληθή κοινωνία σεβασμού της ετερότητας. Η βίαιη εκδίωξη των Εβραίων κατά την περίοδο του Δεύτερου Παγκόσμιου πολέμου πλήγωσε και τις δύο κοινότητες. Η ιστορική μνήμη, όμως, συντηρείται, καταγράφεται και διαιωνίζεται σε αυτό το μουσείο, όπου κυριαρχεί ο νόστος.
Στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν και πολλά θεματικά μουσεία, με σημαντική συμβολή στην ιστορία των τεχνών και των επιτευγμάτων. Το Μουσείο Ραδιοφωνίας, που βρίσκεται στους χώρους της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης, το Μουσείο Φωτογραφίας, το Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας, το Μουσείο Αθλητισμού και το Μουσείο Κινηματογράφου ιστορούν μέσα από τα εκθέματά τους ειδικούς τομείς με μεγάλο ενδιαφέρον για το κοινό. Σημαντικό, επίσης, είναι το Σιδηροδρομικό Μουσείο, το Μουσείο Αρχαίων, Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Οργάνων, το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα, το Πολεμικό Μουσείο και το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών.
Η Θεσσαλονίκη του θεάτρου και του κινηματογράφου
Η Θεσσαλονίκη έχει μεγάλη θεατρική παράδοση. Τόσο το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος (ΚΘΒΕ) όσο και ανήσυχα ιδιωτικά σχήματα και σχολές έχουν γράψει τη δική τους ιστορία στην πόλη. Άλλωστε, και όλοι οι αθηναϊκοί θίασοι θεωρούν υποχρέωσή τους να παρουσιάσουν τις παραστάσεις τους στη Θεσσαλονίκη. Ο κινηματογράφος έχει συνδεθεί με τη πόλη, όχι μόνο λόγω του Φεστιβάλ, αλλά και γιατί η Θεσσαλονίκη έχει αποτελέσει το φυσικό σκηνικό για πολλές ταινίες, με την υπέροχη ατμόσφαιρα που αποπνέει.
Η Θεσσαλονίκη των ποιητών
Οι ποιητές της Θεσσαλονίκης αποτελούν τα ανθρώπινα σύμβολα του μεγάλου και διαρκούς πολιτισμού της. Η ατμόσφαιρα που είναι φορτωμένη με μνήμες, η θάλασσα που κυριαρχεί στην πόλη και εισβάλλει σε κάθε θέασή της, η ευαίσθητη ιδιοσυγκρασία των ανθρώπων έχουν δημιουργήσει έναν τόπο ιδεών και εμπνεύσεων. Μερικοί από τους σπουδαιότερους Έλληνες ποιητές (Αναγνωστάκης, Βαφόπουλος, Θέμελης, Καρέλλη, Πεντζίκης και τόσοι άλλοι), με παγκόσμια αποδοχή και θαυμασμό, έχουν γεννηθεί ή/και ζήσει σε αυτή την πόλη.
Οι αίθουσες της τέχνης
Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Θεσσαλονίκη υπάρχουν πάνω από 80 ιδιωτικές αίθουσες που φιλοξενούν έργα νέων καλλιτεχνών. Η Σχολή Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) είναι από τις πιο σημαντικές της Ευρώπης. Σπουδαίοι καλλιτέχνες από όλο το φάσμα των εικαστικών και παραστατικών τεχνών εκθέτουν τα έργα τους στη Θεσσαλονίκη δίνοντας την ευκαιρία στους κατοίκους και τους επισκέπτες να έρθουν σε επαφή με τις εσωτερικές αναζητήσεις τους.
Οι μουσικές της Θεσσαλονίκης
Η Θεσσαλονίκη έχει μια σχέση με τη μουσική, που συνεπαίρνει. Διάφορα ιδιώματα, φερμένα από μακρινές πατρίδες, συνομιλούν με τα αμιγώς ελληνικά παράγοντας γοητευτικά αποτελέσματα. Δεν είναι σπάνιο να ακούσει κάποιος στην Πλατεία Αριστοτέλους έναν βιρτουόζο από την Περσία να παίζει κανονάκι (qanun, kanun, ganoun ή kanoon) ή μια μπάντα από τη Χιλή να γεμίζει τον αέρα με νότες μιας εξωτικής μελωδικής πραγματικότητας. Την ίδια στιγμή, η Θεσσαλονίκη παράγει συνεχώς μουσικό πολιτισμό μέσα από σχολές βυζαντινής μουσικής, από παραδοσιακά εργαστήρια, από νεανικά σχήματα, που ξεκινούν από εδώ και κατακτούν με τον ήχο τους τις σκηνές του κόσμου. Συναυλίες, βραδιές γεμάτες τραγούδι, μικρά και μεγάλα στέκια όπου συρρέουν οι νέοι είναι ψηφίδες της ζωντανής ιστορίας της Θεσσαλονίκης.
Λαμπερό στολίδι για την πόλη αποτελεί το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, ένα σύγχρονο, διεθνών προδιαγραφών πολιτιστικό και συνεδριακό κέντρο, το οποίο φιλοξενεί σπουδαία καλλιτεχνικά δρώμενα.
