Το μάζεμα της ελιάς

Εναλλακτικές διακοπές στην ελληνική ύπαιθρο

Η ελληνική ύπαιθρος αναμένει τους επισκέπτες της για να αποκαλύψει τα εντυπωσιακά μυστικά της: ανυπέρβλητης ομορφιάς τοπία και μια πλούσια παλέτα χρωμάτων που ανταγωνίζεται τον πιο ταλαντούχο ιμπρεσιονιστή ζωγράφο. Η Ελλάδα μας δεν αποτελεί προνομιακό προορισμό για διακοπές μόνο το καλοκαίρι, αλλά και το φθινόπωρο. Οι αγροτικές ασχολίες κυριαρχούν αυτή την περίοδο και καλούν τον επισκέπτη να συμμετάσχει στο πανηγύρι της γης. Το μάζεμα της ελιάς αποτελεί βασική δραστηριότητα στο τέλος του φθινοπώρου και έχει ενσωματωθεί στο πλέγμα των τουριστικών δράσεων του αγροτουρισμού-οικοτουρισμο, ως εναλλακτική επιλογή διακοπών κοντά στη φύση.

Η συγκομιδή της ελιάς, γεωργική εργασία και οικονομική δραστηριότητα με μακραίωνη παρουσία στην Ελλάδα, κατεξοχήν ελαιοπαραγωγό χώρα, συγκαταλεγόταν μέχρι πρότινος στις αναζητήσεις και τα ενδιαφέροντα μόνο των λαογράφων και ιστορικών. Στις μέρες μας πια, πρότυπα αγροτουριστικά καταλύματα στην Εύβοια, τη Λέσβο, την Κρήτη, την Κάλυμνο, την Πάρο, την Κεφαλλονιά, την Καλαμάτα, τα Κύθηρα κ.ά. προσφέρουν στους φιλοξενούμενούς τους τη δυνατότητα συμμετοχής στο μάζεμα της ελιάς, στο πλαίσιο ενός οδοιπορικού σε δραστηριότητες και αξιοθέατα της ευρύτερης περιοχής.

Σε ένα περιβάλλον λιτό αλλά άνετο, με τοπικό χρώμα, και για αυλή τους απέραντους ελαιώνες, ο επισκέπτης ανανεώνει τη γνωριμία του με τη φύση και έρχεται σε επαφή με όλη τη διαδικασία της συγκομιδής. Έτσι, μπορεί ο καθένας, εφόσον το επιθυμεί, να μαζέψει τις ελιές με κάποια από τις πανάρχαιες μεθόδους συλλογής τους, βοηθώντας από μια μέρα έως και κάποιες εβδομάδες. Στη συνέχεια, θα μεταφέρει τις ελιές στο παραδοσιακό ελαιοτριβείο, όπου θα μυηθεί στον παραδοσιακό τρόπο εξαγωγής του πολύτιμου ελαιόλαδου, ώσπου αυτό να τρέξει ολόχρυσο και οι μυρωδιές του λιοτριβιού να ξεχυθούν. Mετά το άλεσμά τους, όποιος έχει βοηθήσει μπορεί να πάρει μαζί του εν είδει αμοιβής μια ποσότητα λαδιού ή ακόμη και να γεμίσει με το φρέσκο ελαιόλαδο μπουκάλια που θα φέρουν την προσωπική του ετικέτα.

Μια διαδικασία διαδραστική που υπερβαίνει τα όρια της απλής ταξιδιωτικής παρατήρησης και καθιστά τον επισκέπτη κοινωνό της αγροτικής ζωής, μια πραγματική επιστροφή, έστω και πρόσκαιρη, στον παραδοσιακό τρόπο ζωής. Στο πανηγύρι της φύσης μέσα στους απέραντους ελαιώνες, το πάντρεμα μόχθου και απόλαυσης προσφέρει μοναδική εμπειρία σε όσους έλαβαν μέρος στο μάζεμα της ελιάς. Μια βασική γεωργική ασχολία έγινε συνάμα ήπια τουριστική δράση, πηγή μοναδικής ικανοποίησης για όσους είχαν την τύχη να είναι παρόντες.

Το τέλος της ελαιοκομιδής σηματοδοτεί πλούσιο φαγοπότι και γλέντι, ανταμοιβή της προσπάθειας όσων συμμετείχαν και αναβίωση μιας παράδοσης που ανατρέχει στους αρχαίους χρόνους. Κατά την προετοιμασία του φαγητού χρησιμοποιείται άφθονο φρέσκο ελαιόλαδο, το οποίο αποκαλύπτεται στους συνδαιτημόνες απείρως νοστιμότερο από οτιδήποτε άλλο. Η έμπρακτη συνεισφορά αφήνει ένα ανείπωτο αίσθημα ικανοποίησης σε όσους συμμετείχαν και «νοστιμίζει» σε υπερθετικό βαθμό την εμπειρία αυτή καθαυτή, την ύπαρξή τους την ίδια.

Όμως, η σχέση με την ελιά και το ελαιόλαδο δεν σταματά εδώ! Υπάρχει πια η δυνατότητα να «υιοθετήσει» ο επισκέπτης ένα ή περισσότερα ελαιόδεντρα αποκτώντας το σχετικό πιστοποιητικό με πληροφορίες για τις συγκεκριμένες ελιές• λαμβάνει μάλιστα κάθε χρόνο και το ελαιόλαδο που παράγεται από τα υιοθετημένα δέντρα.

Το προϊόν της συγκομιδής, το ελαιόλαδο, το «κίτρινο αίμα» κατά τη λαϊκή μούσα, είναι βασικό στοιχείο της ελληνικής διατροφής, ενώ είναι γνωστές οι σημαντικές καλλυντικές και φαρμακευτικές του ιδιότητες. Αποτέλεσε ανέκαθεν πηγή πλούτου και εξουσίας, ειδικά στις αρχαίες κοινωνίες• ακόμη εντυπωσιάζουν οι γιγάντιες ελαιαποθήκες των μινωικών ανακτόρων με τους ευμεγέθεις πίθους, ενώ οι ψευδόστομοι αμφορείς της μυκηναϊκής εποχής μετέφεραν το πολύτιμο περιεχόμενό τους σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του μεσογειακού κόσμου.

Στην κλασική Αθήνα, οι παναθηναϊκοί αμφορείς, βραβείο ζηλευτό για τους νικητές των αγωνισμάτων, προσφέρονταν γεμάτοι εξαιρετικό ελαιόλαδο Αττικής, ενώ οι Ολυμπιονίκες στέφονταν με τον κότινο, ένα απλό κλαδί ελιάς. Στην εποχή μας, το ελληνικό ελαιόλαδο εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί στην καθημερινή μας ζωή, παγκοσμίως καταξιωμένο, με πιο πρόσφατη βράβευση αυτή του αγροτικού συνεταιρισμού Κριτσάς Λασιθίου, στις εγκαταστάσεις του οποίου τυποποιείται και εξάγεται το πασίγνωστο ελαιόλαδο άριστης ποιότητας, γνωστό και ως η «Ρολς-Ρόις» του λαδιού.

Η φιάλη που φιλοξενεί το πολύτιμο αυτό υγρό έχει βραβευτεί διεθνώς για το σχεδιασμό και τη συσκευασία, συνδέοντας τρόπον τινά την εκλεπτυσμένη παράδοση του παρελθόντος, όταν τα ελαιοδοχεία (ψευδόστομοι αμφορείς, παναθηναϊκοί αμφορείς) ήταν πραγματικά έργα τέχνης, με τη μοντέρνα έμπνευση και την καλλιτεχνική διάθεση του παρόντος. Μακραίωνη παράδοση και πείρα, καινοτομία και επιχειρηματικότητα συμπλέκονται αρμονικά με σημείο αναφοράς την ελιά και το ελαιόλαδο• ο επισκέπτης που θα βρεθεί στην Ελλάδα θα είναι εξαιρετικά τυχερός, ευλογημένος θα έλεγε κανείς, αν επιλέξει να λάβει μέρος σε παραδοσιακές πρακτικές που τιμούν τα δώρα της ελληνικής γης με τον πιο φιλικό προς το περιβάλλον τρόπο. Έτσι, θα απολαύσει στη συνέχεια το αποτέλεσμα της δικής του προσπάθειας, ένα προϊόν που έχει εδραιωθεί στις προτιμήσεις της παγκόσμιας κατανάλωσης έχοντας αποσπάσει τις καλύτερες κριτικές ανά τον κόσμο.