Τα μοναστήρια των Μετεώρων, λένε, ότι δε θα μπορούσαν να βρίσκονται πουθενά αλλού, παρά μόνο πάνω σε αυτούς τους τεράστιους, απότομους βράχους που σμιλεύτηκαν σε παράξενα σχήματα από τους ανέμους και το χρόνο. Πάνω εκεί, μοιάζουν να αιωρούνται μεταξύ ουρανού και γης και κάνουν τους μοναχούς και τους επισκέπτες να αισθάνονται λίγο πιο κοντά στον θεϊκό κόσμο.
Οι κωνοειδείς βράχοι πάνω στους οποίους τον 14ο αιώνα μ.Χ. χτίστηκαν τα μοναστήρια αποτελούν απόδειξη της καλλιτεχνικής κλίσης της Φύσης. Ο τρόπος που σχηματίστηκαν, κατά τη θεωρία του γεωλόγου Alexander Philipson, προέκυψε από τη συσσώρευση υλικών (χαλικιών, άμμου) σε εκείνο το σημείο όπου εξέρρεε ένας τεράστιος ποταμός στη λίμνη που σχηματιζόταν στη θεσσαλική πεδιάδα κατά την Τριτογενή περίοδο (30 εκ. χρόνια πριν). Με την απομάκρυνση των νερών και την αποκάλυψη της πεδιάδας, απέμειναν αυτοί οι κωνικοί βράχοι, οι οποίοι έκτοτε, εκτεθειμένοι στις καιρικές συνθήκες, έλαβαν το σημερινό τους σχήμα.
Οι πρώτες μαρτυρίες ασκητικής ζωής στα Μετέωρα ανήκουν στον 10ο αι. μ.Χ., όταν διάφοροι μοναχοί επέλεγαν τα κοιλώματα και τις σπηλιές των απότομων βράχων για να ζήσουν μιαν ασκητική ζωή εγκαταλείποντας τα εγκόσμια. Το 1160 μ.Χ. ιδρύεται η “Σκήτη των Σταγών Δούπιανης”, που αποτελεί την πρώτη οργανωμένη προσπάθεια μοναστικής ζωής πάνω στους βράχους. Το πρώτο μοναστήρι, ωστόσο, ιδρύεται γύρω στα 1360 από τον Αθανάσιο Μετεωρίτη που ήρθε στα Μετέωρα από το Άγιο Όρος. Πάνω στον μεγαλύτερο βράχο έχτισε το μοναστήρι της “Μεταμορφώσεως του Σωτήρος” και έδωσε στον βράχο το όνομα “Μεγάλο Μετέωρο”. Έκτοτε,οι τεράστιοι απότομοι βράχοι ονομάστηκαν Μετέωρα και ξεκίνησαν να γίνονται μοναστηριακή τοποθεσία.
Στα Μετέωρα ιδρύθηκαν και λειτούργησαν μέσα στους αιώνες πάνω από 24 μονές. Σήμερα, λειτουργούν μόνο έξι: η μονή της Μεταμορφώσεως, η μονή του Βαρλαάμ, του Ρουσάνου, της Αγίας Τριάδας, του Αγίου Στεφάνου και του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά. Η μονή Βαρλαάμ ιδρύθηκε το 1518 από τους Γιαννιώτες αδερφούς Νεκτάριο και Θεοφάνη Αψαρά και αποτελείται από δύο ναούς, των Τριών Ιεραρχών και των Αγίων Πάντων, που ξεχωρίζουν για τις θαυμαστές τοιχογραφίες τους, κάποιες έργα του ζωγράφου Φράγκου Κατελάνου. Στο μοναστήρι αυτό διατηρείται ακόμα το νοσοκομείο του, που παραμένει ακέραιο από την εποχή της ίδρυσής του.
Το μοναστήρι του Ρουσάνου ξεχωρίζει, καθώς είναι χτισμένο στον πιο απότομο και κάθετο βράχο των Μετεώρων και φαντάζει σα μια φυσική προεξοχή του. Ιδρύθηκε το 1545 και ο ναός του, αυτός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, διατηρεί τοιχογραφίες ήδη από 1561. Η μονή της Αγίας Τριάδας ιδρύθηκε το 1476 από το μοναχό Δομέτιο και οι τοιχογραφίες του ναού της χρονολογούνται από το 1741. Αντίθετα, το μοναστήρι του Αγίου Στεφάνου ιδρύθηκε πολύ νωρίτερα, στα μέσα του 14ου αιώνα, λίγο αργότερα από το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως. Οι τοιχογραφίες του είναι οι παλαιότερες και χρονολογούνται από το 1501, ενώ διακρίνεται για το πανέμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού του, του έτους 1798. Τέλος, το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα μ.Χ. από τον μητροπολίτη Λάρισας Διονύσιο. Είναι 6 και αυτό τριώροφο, όπως το μοναστήρι του Ρουσάνου, και ο κεντρικός ναός του διακοσμείται με τοιχογραφίες του αγιογράφου Θεοφάνη από το 1527.
Στα μοναστήρια των Μετεώρων υπάρχει πλήθος σπάνιων χειρογράφων, βιβλίων καθώς και σπουδαία λείψανα αγίων. Το εντυπωσιακό είναι ότι μέσα σε κρύπτες και σε κόγχες των μοναστηριών συνεχίζεται η αποκάλυψη και νέων χειρογράφων, λειψάνων και βυζαντινών εικόνων, που συμπληρώνουν την εικόνα ενός πλούσιου σε ιστορία και κειμήλια μοναστηριακού συγκροτήματος, εφάμιλλου των μοναστηριών του Αγίου Όρους και των αββαείων της Ευρώπης.
Το μοναστήρι του Ρουσάνου ξεχωρίζει, καθώς είναι χτισμένο στον πιο απότομο και κάθετο βράχο των Μετεώρων και φαντάζει σα μια φυσική προεξοχή του. Ιδρύθηκε το 1545 και ο ναός του, αυτός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, διατηρεί τοιχογραφίες ήδη από 1561. Η μονή της Αγίας Τριάδας ιδρύθηκε το 1476 από το μοναχό Δομέτιο και οι τοιχογραφίες του ναού της χρονολογούνται από το 1741. Αντίθετα, το μοναστήρι του Αγίου Στεφάνου ιδρύθηκε πολύ νωρίτερα, στα μέσα του 14ου αιώνα, λίγο αργότερα από το μοναστήρι της Μεταμορφώσεως. Οι τοιχογραφίες του είναι οι παλαιότερες και χρονολογούνται από το 1501, ενώ διακρίνεται για το πανέμορφο ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού του, του έτους 1798. Τέλος, το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Αναπαυσά ιδρύθηκε τον 16ο αιώνα μ.Χ. από τον μητροπολίτη Λάρισας Διονύσιο. Είναι 6 και αυτό τριώροφο, όπως το μοναστήρι του Ρουσάνου, και ο κεντρικός ναός του διακοσμείται με τοιχογραφίες του αγιογράφου Θεοφάνη από το 1527.
Στα μοναστήρια των Μετεώρων υπάρχει πλήθος σπάνιων χειρογράφων, βιβλίων καθώς και σπουδαία λείψανα αγίων. Το εντυπωσιακό είναι ότι μέσα σε κρύπτες και σε κόγχες των μοναστηριών συνεχίζεται η αποκάλυψη και νέων χειρογράφων, λειψάνων και βυζαντινών εικόνων, που συμπληρώνουν την εικόνα ενός πλούσιου σε ιστορία και κειμήλια μοναστηριακού συγκροτήματος, εφάμιλλου των μοναστηριών του Αγίου Όρους και των αββαείων της Ευρώπης.
