Πανηγύρια και γιορτές της Αμοργού
Τα πανηγύρια στα νησιά του Αιγαίου -αλλά και σ’ όλη την Ελλάδα- είναι εκείνες οι μοναδικές στιγμές του χρόνου όπου τα μέλη κάθε κοινότητας θα βρεθούν μαζί για να γιορτάσουν τον άγιό τους στην εκκλησία, το ξωκλήσι ή το μοναστήρι που φέρει τ’ όνομά του, θα διασκεδάσουν και θα βιώσουν τελετουργικά την ενότητά τους. Το θρησκευτικό μέρος, το φαγοπότι, διάφορα έθιμα που συνδέονται με φάσεις της αγροτικής και κτηνοτροφικής ζωής, ο χορός, το τραγούδι και το γλέντι είναι συστατικά των πανηγυριών και έχουν μεγάλο ενδιαφέρον σαν ολότητα, αλλά και το καθένα απ’ αυτά χωριστά. Για το λόγο αυτόν, τα πανηγύρια ως κοινωνικό γεγονός έχουν μιαν ανεπανάληπτη συμπύκνωση ζωής και πολιτισμού που σπάνια τη συναντάς σε άλλες εκδηλώσεις. Τα πανηγύρια στην Αμοργό δεν έχουν τελειωμό, είναι πολλά και κατανέμονται σ’ όλη την διάρκεια του χρόνου και του χώρου της Αμοργού, και τα σπουδαιότερα ξεκινούν στις Αποκριές με το δρώμενο του Καπετάνιου στη Λαγκάδα και λήγουν τον Νοέμβριο με την πανήγυρη της Παναγιάς της Χοζοβιώτισσας στις 21 Νοεμβρίου στα Εισόδια της Θεοτόκου. Άλλα γίνονται με μεγάλη επισημότητα και συμμετοχή σε μοναστήρια (π.χ Αγίας Παρασκευής) , άλλα σε ιδιόκτητα ξωκλήσια, αγροτών, κτηνοτρόφων κοντά στους οικισμούς και άλλα βρίσκονται ψηλά σε απόμακρες τοποθεσίες, όπου η μετακίνηση ως εκεί είναι μια μικρή δοκιμασία, όπως στον Σταυρό στο Κρίκελο.
Το Πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στην Κάτω Μεριά της Αμοργού αποτελεί το μεγαλύτερο παραδοσιακό πανηγύρι των Κυκλάδων. Οι κάτοικοι προσφέρουν κάθε χρονιά 150 αιγοπρόβατα και δυο τρεις αγελάδες και μοσχάρια, και οι περισσότεροι από τους εθελοντές που εργάζονται στο πανηγύρι –οι λεγόμενοι «υπηρέτες»– είναι αγρότες και κτηνοτρόφοι. Το ψωμί του πανηγυριού ψήνεται εξ ολοκλήρου στο φούρνο της εκκλησίας, που χωράει 56 καρβέλια των δυόμισι κιλών, ενώ σε κάθε πανηγύρι παράγονται περί τα 750 καρβέλια. Τα φαγητά βράζουν σε μεγάλα καζάνια κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του αρχιμάγειρα Βαγγέλη Μενδρινού. Μετά τον εσπερινό που γίνεται στην ομώνυμη εκκλησία, ο κόσμος – πιστοί και επισκέπτες- οδηγούνται στις υπαίθριες τραπεζαρίες, όπου προσφέρονται το κλασικό αμοργιανό πατατάτο, το κοφτό και το ξιδάτο, σε γενναίες μερίδες. Δεκάδες «υπηρέτες» μεταφέρουν τα πιάτα με το πατατάτο στη μεγάλη αυλή, και στρώνουν τα τραπέζια που εξυπηρετούν σε κάθε φουρνιά (συνήθως γίνονται 3-4 φουρνιές) τους πάνω από 4.000 πιστούς. Οι χοροί ξεκινούν λίγο μετά τα μεσάνυχτα και διαρκούν μέχρι τα χαράματα, λίγο πριν από το ξεκίνημα της λειτουργίας. Και το μεσημέρι θα ξαναστρωθούν τα τραπέζια για να συνεχιστεί το φαγοπότι, με πρωταγωνιστή και πάλι το ανεξάντλητο πατατάτο!
