Πάτμος

Χώρα
Ο μεσαιωνικός οικισμός της Χώρας της Πάτμου αναπτύσσεται γύρω από την Ιερά Μονή του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Πρόκειται για ένα από τα ωραιότερα και πιο καλοδιατηρημένα μεσαιωνικά οικιστικά σύνολα του Αιγαίου. Τα μικρά λευκά σπίτια του λαμπυρίζουν κάτω από τον αιγαιοπελαγίτικο ήλιο, ενώ τα δίπατα αρχοντικά δεσπόζουν περήφανα. Περπατήστε στα καλντερίμια και αναζητήστε τα κρυμμένα εστιατόρια, καφέ και εμπορικά μαγαζιά αλλά κυρίως τους παραδοσιακούς φούρνους! Δοκιμάστε τυρόπιτες, τοπικά γαλακτοκομικά προϊόντα και πουγκιά με μέλι και ξηρούς καρπούς.
Παρατηρήστε τα σπίτια, χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο, με τα παράθυρα ψηλά. Σχηματίζουν στενά πλακόστρωτα δαιδαλώδη δρομάκια, όπου υπάρχουν δεκάδες εκκλησίες του 15ου-17ου αι. Χτίστηκαν με πέτρες του Πετροκοπιού και του Μανώλακα, ενώ οι στέγες κατασκευάζονταν από κυπαρισσόξυλα με στρώσεις αστιβής (ένα είδος θάμνου που φυτρώνει στην Πάτμο), φύκια και χώμα.

Ανεβείτε στο επιβλητικό καστρομονάστηρο του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, που ίδρυσε το 1088 ο μοναχός Χριστόδουλος με δωρεά του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Α΄ Κομνηνού. Σημαντικό αξιοθέατο είναι το μουσείο – σκευοφυλάκιο, που θεωρείται το μεγαλύτερο μουσείο του Αιγαίου. Εδώ θα δείτε επίσης την περγαμηνή του πορφυρού κώδικα (τέλη 5ου, αρχές 6ου αι.) και το χρυσόβουλο του Αλεξίου Κομνηνού (1088). Εξαιρετική είναι η βιβλιοθήκη της Μονής με περίπου 1.200 χειρόγραφους κώδικες, περισσότερα από 13.000 έγγραφα και πάνω από 4.500 αρχέτυπα και παλαιότυπα. Μέσα στο συγκρότημα υπάρχει εργαστήριο συντήρησης και αποκατάστασης των έργων ζωγραφικής.

Πριν φτάσετε στο καστρομονάστηρο, μπορείτε να κάνετε μια στάση στο σπήλαιο της Αποκάλυψης, που βρίσκεται στη μέση του δρόμου που οδηγεί από τη Χώρα στη Σκάλα. Μπροστά στο άνοιγμα του σπηλαίου υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Άννας, η οποία ανακαινίστηκε τον 17ο αι. Στον ίδιο χώρο μπορείτε να επισκεφθείτε την Πατμιάδα Σχολή. Ιδρύθηκε το 1713 και υπήρξε πνευματικό κέντρο των υπόδουλων Ελλήνων, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του 1821. Σήμερα παραμένει ιερατική σχολή, αναγνωρισμένη από το κράτος. Απολαύστε επίσης την ομορφιά της Παναγίας Διασώζουσας, του 1599, τριγυρισμένη από λουλουδιασμένα παρτέρια, μεγάλους φοίνικες, πικροδάφνες, λευκούς τρούλους κι ένα πέτρινο καμπαναριό.

Στη Χώρα μπορείτε επίσης να επισκεφθείτε το σπίτι του ιδρυτικού μέλους της Φιλικής Εταιρείας Εμμανουήλ Ξάνθου, το αρχοντικό Νικολαΐδη (17ου-18ου αι.), που φιλοξενεί έκθεση αρχαιολογικών ευρημάτων που συνδυάζεται με φωτογραφικά τεκμήρια από την ιστορία του νησιού. Μην παραλείψετε και μια στάση στο Λαογραφικό Μουσείο, που στεγάζεται στο αρχοντικό Σημαντήρη (17ου αι.) και περιλαμβάνει χρηστικά ή διακοσμητικά αντικείμενα, οικογενειακά κειμήλια και οικιακά σκεύη.

Σκάλα

Η Σκάλα, λιμάνι και πρωτεύουσα της Πάτμου, είναι ο μεγαλύτερος οικισμός του νησιού. Το λιμάνι βρίσκεται σε έναν στενό φυσικό όρμο, που, σε σχήμα λαιμού, διαιρεί το νησί σχεδόν στα δύο.
Στη Σκάλα, ανάμεσα στα ιταλικά διοικητικά κτήρια, θα βρείτε πολλά καταλύματα και ταβέρνες με φρέσκο ψάρι. Τον 17ο αι. στο λιμάνι δεν υπήρχαν κτίσματα, μόνο κάποιες αποθήκες. Λόγω των επιδρομών από τους πειρατές, οι κάτοικοι έμεναν στη Χώρα. Στα τέλη του 19ου αι. το λιμάνι άκμασε και κατά την Ιταλοκρατία μετατράπηκε σε διοικητικό κέντρο, όταν ανεγέρθηκαν τα κτίσματα της ιταλικής φρουράς, το ταχυδρομείο και το τελωνείο. Με την ένωση του νησιού με την Ελλάδα, στο λιμάνι χτίστηκαν πανέμορφα νεοκλασικά κτίρια, τα οποία σήμερα χρησιμοποιούνται ως κατοικίες ή καταστήματα.
 
Αξίζει να δείτε το Πετροκάραβο, ένα φορτωμένο θρύλους και παραδόσεις νησάκι, το οποίο μοιάζει με γερμένο καράβι που το ακολουθούν δύο βαρκούλες. H παράδοση το θέλει πειρατικό πλοίο, που πέτρωσε μετά από προσευχές του Οσίου Xριστόδουλου. Ανεβείτε με τα πόδια στο Καστέλλι, στην κορυφή του χαμηλού λόφου ακριβώς πάνω από τη Σκάλα. Η θέα είναι εκπληκτική, ενώ αξίζει να δείτε τα λείψανα από την αρχαία πρωτεύουσα του νησιού. Στη Σκάλα, θα επισκεφθείτε επίσης τις εκκλησίες της Αγίας Παρασκευής, της Αγίας Αικατερίνης και την Παναγία της Κουμάνας (1780).

Μόλις στα 5 χιλιόμετρα από τη Σκάλα βρίσκεται το παραθαλάσσιο χωριό του Γροίκου, με την ομώνυμη παραλία. Πιείτε καφέ αγναντεύοντας τη θέα από την πλατεία και απολαύστε μια δροσιστική βουτιά!


Βόρεια

Kάμπος
Ο Πάνω Kάμπος είναι το μεσόγειο χωριό, ενώ ο Κάτω Κάμπος, ένας παραλιακός, μικρός οικισμός, με αρκετό πράσινο, περιβόλια, οπωροφόρα, ελιές, πεύκα, ευκαλύπτους και αρμυρίκια στην αμμώδη και δημοφιλή παραλία του. Kοντά στον Kάμπο βρίσκονται, επίσης, οι παραλιακοί οικισμοί Bαγιά, Λιβάδι (A) και Λεύκες (Δ). Απέχει 9 χλμ. Β από τη Χώρα.

Αξίζει να δείτε την εκκλησία του Ευαγγελισμού, που βρίσκεται πάνω στο δρόμο, σε μια μικρή πλατεία καθώς και το Λιβάδι Καλογήρων, με τα παλιά μοναστηριακά κτίσματα και τον Άγιο Νικόλαο (11ου – 12ου αι.), 3 χλμ. ΒΔ, από τις παλαιότερες εκκλησίες του νησιού.
Μια βουτιά επίσης στην παραλία της Λάμπης, με τα πολύχρωμα βότσαλα θα σας μαγέψει.


Νότια

Γροίκος
Γνωστός στα αρχαία χρόνια ως Αγροικία, είναι ένας παραλιακός παραθεριστικός οικισμός που βρίσκεται σε μικρή κοιλάδα με αρκετό πράσινο. O κλειστός ήρεμος όρμος, με τα αρμυρίκια στην αμμώδη παραλία, μοιάζει περισσότερο με λίμνη, έχοντας μπροστά το Τραγονήσι και στα πλάγια, δυο μικρές χερσονήσους. Απέχει 4,5 χλμ. ΝΑ από τη Χώρα.

Αξίζει να δείτε τον βράχο της Καλλικατσούς, ιδιαίτερα το απόγευμα, όταν ο παραλιακός μονόλιθος βάφεται πορτοκαλί και μπορείτε να διακρίνετε τα λαξευμένα πάνω του σκαλιά. Ήταν τόπος λατρείας από την αρχαιότητα.  


Κοντινά νησιά

Aρκοί (ή Αρκιοί)
Κατά την παραμονή σας στην Πάτμο, μην παραλείψετε μια ημερήσια εκδρομή στα κοντινά λιλιπούτια νησιά των Αρκιών. Οι Αρκοί, είναι μια συστάδα νησιών με θαμνώδη βλάστηση και λίγα δέντρα, ανατολικά από την Πάτμο και Βόρεια των Λειψών. Στο μεγαλύτερο νησί, βρίσκεται ο ομώνυμος οικισμός. Παλιά πέτρινα σπίτια, μερικά ασβεστωμένα και κάποια νεόχτιστα, και γραφικά ταβερνάκια συνθέτουν το όλο σκηνικό. Για κολύμπι θα βρείτε παραλίες με σκίνα και αρμυρίκια, όπως τις Λιμνάρι, Kαψαλιασμένος, Tηγανάκια, Πατελιά και Aμπελάκι. Τέλος, ωραία παραλία με σκίνα και αρμυρίκια έχει το νησάκι Μαράθι, ενώ τα τουριστικά βαρκάκια θα σας αφήσουν για μια βουτιά στα υπέροχα κρυστάλλινα νησιά στο πέρασμα ανάμεσα στις δυο βραχονησίδες, Μικρό και Μακρύ Ασπρονήσι. Η απίστευτη ομορφιά από τα εντυπωσιακά λευκά βράχια, από σχιστόλιθο και τα ρηχά κρυστάλλινα νερά, θα σας κόψουν την ανάσα!