Καστροπολιτείες στην Ελλάδα

Μεσαιωνική μαγεία

Οι περίφημες καστροπολιτείες της Ελλάδας είναι το μέρος όπου ο χώρος και ο χρόνος μετουσιώνονται σε ομορφιά. Σαν φωτεινοί ιστορικοί φάροι μέσα στο πέρασμα των αιώνων εξιστορούν με την πέτρινη γλώσσα τους τα ηρωικά κατορθώματα αλλά και την καθημερινότητα ενός ένδοξου παρελθόντος και δεσπόζουν αγέρωχες δαμάζοντας τη φθορά του χρόνου. Ακολουθήστε μας λοιπόν στη μαγεία ενός συναρπαστικού ταξιδιού, εκεί όπου συναντιούνται το σήμερα με το χτες.

Μυστράς. Αλώβητος στο χρόνο

Με τη φωνή του ανέμου να εξιστορεί τα κατορθώματα του ηρωικού παρελθόντος, η καστροπολιτεία του Μυστρά μεταφέρει τον ταξιδιώτη σε μια άλλη διάσταση, που φτάνει πίσω στην ένδοξη εποχή της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Ανέγγιχτη στο πέρασμα του χρόνου, γοητεύει τον επισκέπτη με την ακαταμάχητη ατμόσφαιρα που δημιουργούν τα υπέροχα κτήρια και μνημεία της: τα «Παλάτια των Παλαιολόγων», οι κατοικίες των ευγενών (Λάσκαρη, Φραγκόπουλου), οι επιβλητικές εκκλησίες (Αγίου Δημητρίου, Παντάνασσας) και τα μοναστήρια (Περιβλέπτου, Βροντοχίου) συνθέτουν ένα μεγαλειώδες σκηνικό αλλοτινών εποχών. Οι συνοικίες του Μυστρά, το Κάστρο, η Μεσοχώρα και η Έξω Χώρα, δημιουργούν ονειρικές εικόνες που μεταφέρουν τον επισκέπτη σε ένα κόσμο παραμυθιού.

Άλλωστε, για δύο σχεδόν αιώνες, ο Μυστράς αποτέλεσε την πρωτεύουσα του ομώνυμου Δεσποτάτου, την τελευταία αναλαμπή της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μια βόλτα στο εντυπωσιακό μουσείο ολοκληρώνει με τον καλύτερο τρόπο την περιήγηση σε μία από τις σπουδαιότερες καστροπολιτείες της χώρας αλλά και σε έναν από τους ωραιότερους αρχαιολογικούς χώρους του κόσμου, που το 1989 χαρακτηρίστηκε από την UNESCO ως «Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς».


Μονεμβασιά. Το μεγαλείο της ομορφιάς

Στη μαγευτική βυζαντινή καστροπολιτεία της νοτιοανατολικής Πελοποννήσου ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει εδώ και αιώνες, διατηρώντας έτσι ανέπαφη την εκπληκτική ομορφιά του τοπίου. Με φόντο πέτρινα πυργόσπιτα, στενά λιθόστρωτα και δαιδαλώδη σοκάκια, ο επισκέπτης πρωταγωνιστεί σε ένα μεσαιωνικό παραμύθι, γεμάτο εικόνες και χρώματα μιας άλλη εποχής. Στη Μονεμβασιά, γνωστή και ως «Γιβραλτάρ της Ελλάδας», κανείς δεν χρειάζεται χάρτη! Αρκεί να ακολουθήσετε τα πλακόστρωτα δρομάκια και να αφεθείτε στη μαγεία της ιστορίας ενός οικισμού που κάποτε «φιλοξενούσε» τους αυτοκράτορες του Βυζαντίου.

Περιηγηθείτε στην Καστροπολιτεία, η οποία χωρίζεται στην Άνω και στην Κάτω Πόλη, και θαυμάστε τα καλοδιατηρημένα πέτρινα κτίσματα που σήμερα πια λειτουργούν, στην πλειοψηφία τους, ως ξενοδοχεία και εστιατόρια. Εδώ θα έχετε τη μοναδική ευκαιρία να διανυκτερεύσετε σε κάποιο μεσαιωνικό πύργο ή να απολαύσετε ένα ρομαντικό δείπνο στην οροφή κάποιου πυργόσπιτου! Στην Κάτω Πόλη θα ανακαλύψετε περπατώντας πολλά ιστορικά κτήρια, μεταξύ αυτών και ένα μουσουλμανικό τέμενος του 16ου αιώνα, όπου τώρα στεγάζεται η Αρχαιολογική Συλλογή του οικισμού, καθώς και αξιόλογες βυζαντινές εκκλησίες. Φτάνοντας στην Άνω Πόλη, μην παραλείψετε να ανεβείτε στο Γουλά («επάνω Κάστρο»), για να απολαύσετε τη συγκλονιστική, πανοραμική θέα της πόλης και φυσικά να επισκεφτείτε τον επιβλητικό ναό της Αγίας Σοφίας που αιωρείται ανάμεσα στα βράχια και το χάος του γκρεμού!

Σέρβια. Η άγνωστη καστροπολιτεία

Σε ένα εκπληκτικό σκηνικό, στολισμένο με ανθρωπόμορφους και ζωώμορφους βράχους, στα νότια του νομού Κοζάνης, μεταξύ Πιερίων και Καμβουνίων, ορθώνεται η καστροπολιτεία των Σερβίων. Άγνωστη στο ευρύ κοινό και εφάμιλλη του Μυστρά, κατά τους ειδικούς, μαγεύει τους επισκέπτες με την άγρια ομορφιά της αλλά και τη μοναδική αρχιτεκτονική αισθητική της. Κτισμένο σε φυσικά οχυρή θέση (σε βραχώδη λόφο στην έξοδο στενού φαραγγιού), το βυζαντινό αυτό φρούριο με τον οικισμό στα σπλάχνα του σώζεται στις μέρες μας σε εξαιρετικό βαθμό.

Η καστροπολιτεια είναι οργανωμένη σε τρία μέρη: την κάτω πόλη, την άνω πόλη και την ακρόπολη που μαζί συνθέτουν ένα σπάνιο οικιστικό σύνολο της βυζαντινής περιόδου, ένα υπαίθριο μουσείο που μαγεύει όσους επιλέξουν να το εξερευνήσουν.

Οικίες αρχοντικές, λουτρά, κρήνες και κινστέρνες (πηγάδια), εκκλησίες με πλούσιο διάκοσμο (Άγιοι Θεόδωροι, Άγιοι Ανάργυροι, Βασιλική των «Κατηχουμένων») ζωντανεύουν συνεχώς σκηνές από την καθημερινή ζωή της βυζαντινής περιόδου και μυούν τον επισκέπτη στον ιδιωτικό βίο των κατοίκων της εποχής.

Την παράσταση φυσικά κλέβει η ανάβαση στην ακρόπολη με την υπέροχη θέα: σώζονται η κατοικία του διοικητή, οι στρατώνες, οι αποθήκες και οι στάβλοι, ενώ εντυπωσιάζουν οι δύο ισχυροί πύργοι στο δυτικό τμήμα, ακοίμητοι φύλακες της εισόδου της ακρόπολης. Τα Σέρβια, άλλωστε, πήραν το όνομά τους από το λατινικό ρήμα servo που σημαίνει ακριβώς αυτό: φυλακτήρια, παρατηρητήρια.

Αν λοιπόν βρεθείτε στην περιοχή, μη χάσετε την ευκαιρία να δείτε από κοντά αυτή την εκπληκτική καστροπολιτεία, απολαμβάνοντας μια μοναδική και σπάνια εμπειρία.


Μεστά. Το μεσαιωνικό μαργαριτάρι της Χίου

Με πείσμα ενάντια στο άγγιγμα του χρόνου, το πανέμορφο αυτό μεσαιωνικό μαστιχοχώρι της νότιας Χίου, αιχμαλωτίζει τις αισθήσεις μέσα από μια μοναδική ποικιλία ονειρικών εικόνων, αρωμάτων και γεύσεων! Εδώ στην καστροπολιτεία των Μεστών, μόλις διαβείτε την «Πόρτα του Καπετάνιου», που αποτελεί την κεντρική πύλη του χωριού, θα αισθανθείτε αμέσως τη μεσαιωνική ατμόσφαιρα που κυριαρχεί να σας κατακλύζει!

Το τοπίο είναι εξαιρετικά εντυπωσιακό, καθώς ολόκληρο το χωριό θυμίζει λαβύρινθο. Χαθείτε στα στενά καλντερίμια με τις πετρόκτιστες οχυρώσεις και τα χαρακτηριστικά τόξα που, σαν γέφυρες, ενώνουν τα αντικριστά σπίτια, τα οποία, χτισμένα το ένα δίπλα στο άλλο χωρίς κενά, επικοινωνούν μεταξύ τους με τις λεγόμενες «βότες» ή «βότια» που δημιουργούν καμάρες πάνω από τα στενοσόκακα.
Λέγεται ότι χάρη στην αρχιτεκτονική αυτή μπορεί κάποιος να γυρίσει ολόκληρο το χωριό περπατώντας στις στέγες, χωρίς να πατήσει καθόλου στο έδαφος! Αυτό εξυπηρετούσε κάποτε τους κατοίκους να συγκεντρώνονται γρήγορα στον κεντρικό πύργο των Μεστών, το τελευταίο καταφύγιο σε περίπτωση κινδύνου.

Σήμερα στη θέση του βρίσκεται η μεγαλύτερη εκκλησία της Χίου, ο Νέος Ταξιάρχης. Προχωρώντας στο λαβύρινθο των σκεπαστών στενών θα καταλήξετε στην κεντρική πλατεία, το «Λιβάδι». Εδώ, κάτω από τη σκιά των ψηλών δέντρων, γραφικότατα καφενεία και ταβερνάκια σας καλούν να χαλαρώσετε απολαμβάνοντας παραδοσιακές χιώτικες λιχουδιές με βάση την μαστίχα ή μια «σουμάδα», το παραδοσιακό ποτό της περιοχής!

Αν και με καρδιά φτιαγμένη από… πέτρα, τα Μεστά είναι ένας τόπος ιδιαίτερα φιλόξενος, που σου επιβάλλεται με τη δύναμη της ομορφιάς του τοπίου αλλά και της φιλοξενίας των κατοίκων.

Ρόδος. Ο κόσμος των ιπποτών

Η καρδιά της Ρόδου χτυπά στην εκπληκτική μεσαιωνική της πόλη που έχει ανακηρυχθεί από την UNESCO «Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς». Σημείο αναφοράς φυσικά το άψογα διατηρημένο βυζαντινό κάστρο της που χωρίζει την παλιά πόλη από την καινούρια.

Τα τείχη της καστροπολιτείας οικοδομήθηκαν από τους Ιππότες του τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ιερουσαλήμ (Ιωαννίτες Ιππότες), οι οποίοι ενίσχυσαν την προϋπάρχουσα βυζαντινή οχύρωση δημιουργώντας ένα μοναδικό δείγμα οχυρωματικής αρχιτεκτονικής. Διαθέτουν έντεκα επιβλητικές πύλες – από τις οποίες ξεχωρίζουν η Πύλη Αμπουάζ και η Θαλασσινή Πύλη – αλλά και εντυπωσιακούς πύργους, γέφυρες και τάφρους.

Εντός των τειχών μεσαιωνικής πόλης το παραμύθι ζωντανεύει, καθώς τα αναρίθμητα κτήρια και αξιοθέατα συνθέτουν ένα εντυπωσιακό σκηνικό που κλέβει την καρδιά κάθε επισκέπτη. Ξεχωρίζουν τα ερείπια του ναού της Αφροδίτης μπροστά στην πύλη του ναύσταθμου, το παλάτι του μεγάλου Μαγίστρου στη βορειοδυτική γωνιά της πόλης αλλά και η μοναδική Οδός των Ιπποτών με τα ιπποτικά κτίρια του 14ου αιώνα. Κατηφορίζοντάς την, δεξιά και αριστερά ξεχωρίζουν τα καταλύματα των ιπποτών, γνωστά ως «κτήρια των γλωσσών», ενώ λίγο πιο κάτω ορθώνεται η λατινική μητρόπολη (Παναγία του Κάστρου), που σήμερα αποτελεί μουσειακό χώρο με μεταβυζαντινά έργα και ψηφιδωτά, αλλά και το Αρχαιολογικό Μουσείο που στεγάζεται στο κτήριο που χρησίμευε παλαιότερα ως νοσοκομείο των ιπποτών.
Είτε λοιπόν πιστεύετε στα παραμύθια είτε όχι, είναι σίγουρο ότι η μεσαιωνική καστροπολιτεία της Ρόδου θα σας ταξιδέψει στο παρελθόν, στην εποχή των ιπποτών και των επικών κατορθωμάτων.