ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ
Τρείς μονές - η Νέα Μονή Χίου, η Μονή Δαφνίου και η Μονή Οσίου Λουκά -κοσμούν στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Όμως η μεταξύ τους σχέση, τα αόρατα νήματα που τις συνδέουν, είναι βαθύτερα. Και οι τρεις αυτές ιστορικές μονές στολίζονται με τα σπουδαιότερα ψηφιδωτά αριστουργήματα των υστεροβυζαντινών χρόνων.
Πολύτιμες ψηφίδες, που μοιάζουν με εκρήξεις φωτός, συνθέτουν κόσμους από χρώμα μέσα στους ναούς της ευλάβειας. Οι καλλιτέχνες αυτών των ψηφιδωτών δημιούργησαν μια εμπράγματη προσευχή, που αφήνει άφωνους, τόσο τους ιστορικούς της τέχνης, όσο και τους ταξιδιώτες.
Οι ευλαβείς μοναχοί ενημέρωσαν τον εξόριστο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Μονομάχο για αυτήν τη θεοσημία. Ο Κωνσταντίνος τούς υποσχέθηκε να έχει τη μονή κάτω από τη σκέπη του και σφράγισε την υπόσχεσή του χαρίζοντας στους μοναχούς το πριγκιπικό του δαχτυλίδι. Αμέσως μετά την αποκατάστασή του στον θρόνο του Βυζαντίου, ανέγειρε τη Νέα Μονή Χίου, καλώντας για αυτόν τον σκοπό τους σημαντικότερους τεχνίτες, μαρμαρογλύπτες και αγιογράφους. Η Νέα Μονή Χίου, έκτοτε, δεσπόζει στο κέντρο του νησιού, 12 χιλιόμετρα δυτικά από την πόλη.
Ο Ρωμανός ο Διογένης, ο οποίος διαδέχτηκε τον Κωνσταντίνο και κατόπιν η Θεοδώρα, είχαν πάντοτε τη Μονή υπό την προστασία τους. Η μέριμνα του Θρόνου για τη μονή ήταν συνεχής καθ’ όλη την ύπαρξη του βυζαντινού κράτους. Το καθολικό της μονής ανήκει στον οκταγωνικό ρυθμό, ο οποίος ήταν πρωτοποριακός τον 11ο αιώνα κατά τον οποίο χτίστηκε. Με περίτεχνη διακόσμηση από ημιδιάφανα και πορφυρά μάρμαρα, με τα έξοχα ψηφιδωτά που τον στολίζουν και με το μεγαλείο που αποπνέει, είναι ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα της αυτοκρατορικής ιερής τέχνης.
Στον χώρο της μονής υπάρχουν δύο παρεκκλήσια, ο Άγιος Παντελεήμων και ο Τίμιος Σταυρός. Κατά την περίοδο που η μονή λειτουργούσε ως ανδρικό κοινόβιο υπήρχε άβατο για τις γυναίκες. Τα δύο παρεκκλήσια φιλοξενούσαν τις προσκυνήτριες, οι οποίες δεν είχαν πρόσβαση στον κυρίως ναό. Ο χώρος της μονής φιλοξενεί τα κελιά των μοναχών, την τράπεζα, η οποία ανεγέρθηκε ανάμεσα στο 1631 και το 1637, την κινστέρνα, έργο του 11ου αιώνα, καθώς και τον επιβλητικό αμυντικό πύργο, ο οποίος χτίστηκε τον 14ο αιώνα.
Η Νέα Μονή Χίου, με τη συνολική της αρχιτεκτονική, τα μοναδικά κειμήλια που φιλοξενεί και τη γαλήνη του περιβάλλοντος χώρου είναι ένα αληθινό κόσμημα για τη Χίο.
Ο ταξιδιώτης που θα φτάσει έως εδώ πρόκειται να έχει μία κατά πρόσωπο γνωριμία με τον Παντοκράτορα, ένα αριστούργημα της αγιογραφίας με ψηφίδες. Ο φωτογραφικός φακός είναι αδύνατον να αιχμαλωτίσει την πνευματικότητα, τη δύναμη και τη δόξα φωτός που αποπνέει ο Χριστός του τρούλου στο καθολικό της μονής.
Η αρχιτεκτονική του καθολικού ανήκει στον οκτάγωνο τύπο, όπως και η Νέα Μονή Χίου. Το μοναστήρι ανεγέρθηκε τον 11ο αιώνα και στη χιλιόχρονη ιστορία του γνώρισε μεγάλες περιόδους ακμής. Το συγκρότημα προστατεύεται από πύργους και στιβαρή οχύρωση.
Η Μονή Δαφνίου, είναι επισκέψιμη για τους ταξιδιώτες. Πρόκειται για έναν χώρο, όπου η ωραιότητα συνεργεί με τη δύναμη του τόπου, δημιουργώντας ένα γοητευτικό και συναρπαστικό αμάλγαμα.
Ο ναός της μονής, αφιερωμένος στην Παναγία, είναι ο μόνος που χτίστηκε στην κυρίως Ελλάδα κατά τον 10ο αιώνα. Το καθολικό της, αφιερωμένο στον όσιο Λουκά, είναι και αυτό οκταγωνικού αρχιτεκτονικού τύπου, όπως της Νέας Μονής Χίου και της Μονής Δαφνίου. Ο περικαλλής διάκοσμος με τα ψηφιδωτά, τα φωτεινά μάρμαρα, τους χρυσούς πολυελαίους, μαρτυρούσε την υψηλή θέση της μονής κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο. Έκτοτε και ως τις μέρες μας αποτελεί σεβάσμιο προσκύνημα, που περιμένει τον ταξιδιώτη για να τον «ξεναγήσει» σε βυζαντινά μυστικά και γοητευτικούς θρύλους.
Οι Μονές στον κατάλογο των μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO
Με οδηγό την ευλάβεια
Η Ελλάδα είναι μια χώρα με βαθιά θρησκευτική ιστορία. Οι ιερές μονές, τα προσκυνήματα και οι αφιερωματικοί τόποι μας δίνουν τη δυνατότητα να έρθουμε σε επαφή με τον εσωτερικό μας κόσμο, με πολύπειρους στον ανθρώπινο πόνο γέροντες και γερόντισσες, με τη δύναμη της φύσης και, τελικά, με τον ίδιο τον Θεό.Τρείς μονές - η Νέα Μονή Χίου, η Μονή Δαφνίου και η Μονή Οσίου Λουκά -κοσμούν στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO.
Όμως η μεταξύ τους σχέση, τα αόρατα νήματα που τις συνδέουν, είναι βαθύτερα. Και οι τρεις αυτές ιστορικές μονές στολίζονται με τα σπουδαιότερα ψηφιδωτά αριστουργήματα των υστεροβυζαντινών χρόνων.
Πολύτιμες ψηφίδες, που μοιάζουν με εκρήξεις φωτός, συνθέτουν κόσμους από χρώμα μέσα στους ναούς της ευλάβειας. Οι καλλιτέχνες αυτών των ψηφιδωτών δημιούργησαν μια εμπράγματη προσευχή, που αφήνει άφωνους, τόσο τους ιστορικούς της τέχνης, όσο και τους ταξιδιώτες.
Νέα Μονή Χίου – ένα όραμα και τρεις αυτοκράτορες
Κατά τη διάρκεια του 11ου αιώνα μ.Χ. οι ασκητές Νικήτας, Ιωάννης και Ιωσήφ, που ασκήτευαν στο Προβάτειο Όρος της Χίου, είχαν ένα κοινό όραμα. Μία εικόνα της Θεοτόκου, που επέμενε να επιστρέψει εκεί όπου την είχαν ανακαλύψει, σηματοδοτούσε τον τόπο στον οποίο θα κτιζόταν η Παλαιά Μονή Χίου.Οι ευλαβείς μοναχοί ενημέρωσαν τον εξόριστο αυτοκράτορα Κωνσταντίνο τον Μονομάχο για αυτήν τη θεοσημία. Ο Κωνσταντίνος τούς υποσχέθηκε να έχει τη μονή κάτω από τη σκέπη του και σφράγισε την υπόσχεσή του χαρίζοντας στους μοναχούς το πριγκιπικό του δαχτυλίδι. Αμέσως μετά την αποκατάστασή του στον θρόνο του Βυζαντίου, ανέγειρε τη Νέα Μονή Χίου, καλώντας για αυτόν τον σκοπό τους σημαντικότερους τεχνίτες, μαρμαρογλύπτες και αγιογράφους. Η Νέα Μονή Χίου, έκτοτε, δεσπόζει στο κέντρο του νησιού, 12 χιλιόμετρα δυτικά από την πόλη.
Ο Ρωμανός ο Διογένης, ο οποίος διαδέχτηκε τον Κωνσταντίνο και κατόπιν η Θεοδώρα, είχαν πάντοτε τη Μονή υπό την προστασία τους. Η μέριμνα του Θρόνου για τη μονή ήταν συνεχής καθ’ όλη την ύπαρξη του βυζαντινού κράτους. Το καθολικό της μονής ανήκει στον οκταγωνικό ρυθμό, ο οποίος ήταν πρωτοποριακός τον 11ο αιώνα κατά τον οποίο χτίστηκε. Με περίτεχνη διακόσμηση από ημιδιάφανα και πορφυρά μάρμαρα, με τα έξοχα ψηφιδωτά που τον στολίζουν και με το μεγαλείο που αποπνέει, είναι ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά δείγματα της αυτοκρατορικής ιερής τέχνης.
Στον χώρο της μονής υπάρχουν δύο παρεκκλήσια, ο Άγιος Παντελεήμων και ο Τίμιος Σταυρός. Κατά την περίοδο που η μονή λειτουργούσε ως ανδρικό κοινόβιο υπήρχε άβατο για τις γυναίκες. Τα δύο παρεκκλήσια φιλοξενούσαν τις προσκυνήτριες, οι οποίες δεν είχαν πρόσβαση στον κυρίως ναό. Ο χώρος της μονής φιλοξενεί τα κελιά των μοναχών, την τράπεζα, η οποία ανεγέρθηκε ανάμεσα στο 1631 και το 1637, την κινστέρνα, έργο του 11ου αιώνα, καθώς και τον επιβλητικό αμυντικό πύργο, ο οποίος χτίστηκε τον 14ο αιώνα.
Η Νέα Μονή Χίου, με τη συνολική της αρχιτεκτονική, τα μοναδικά κειμήλια που φιλοξενεί και τη γαλήνη του περιβάλλοντος χώρου είναι ένα αληθινό κόσμημα για τη Χίο.
Μονή Δαφνίου – η ισχύς και το κάλλος
Η Μονή Δαφνίου βρίσκεται στις παρυφές του άλσους Χαϊδαρίου, 11 χλμ. δυτικά από την Αθήνα, στον άξονα που ενώνει, ήδη από την αρχαιότητα, την Ελευσίνα με την ελληνική πρωτεύουσα. Ο χώρος γύρω από τη μονή και μέσα στον περίβολο αποπνέει γαλήνη και δύναμη.Ο ταξιδιώτης που θα φτάσει έως εδώ πρόκειται να έχει μία κατά πρόσωπο γνωριμία με τον Παντοκράτορα, ένα αριστούργημα της αγιογραφίας με ψηφίδες. Ο φωτογραφικός φακός είναι αδύνατον να αιχμαλωτίσει την πνευματικότητα, τη δύναμη και τη δόξα φωτός που αποπνέει ο Χριστός του τρούλου στο καθολικό της μονής.
Η αρχιτεκτονική του καθολικού ανήκει στον οκτάγωνο τύπο, όπως και η Νέα Μονή Χίου. Το μοναστήρι ανεγέρθηκε τον 11ο αιώνα και στη χιλιόχρονη ιστορία του γνώρισε μεγάλες περιόδους ακμής. Το συγκρότημα προστατεύεται από πύργους και στιβαρή οχύρωση.
Η Μονή Δαφνίου, είναι επισκέψιμη για τους ταξιδιώτες. Πρόκειται για έναν χώρο, όπου η ωραιότητα συνεργεί με τη δύναμη του τόπου, δημιουργώντας ένα γοητευτικό και συναρπαστικό αμάλγαμα.
Μονή Οσίου Λουκά – ο ασκητής του Ελικώνα
Η μονή του Οσίου Λουκά στη Βοιωτία είναι αφιερωμένη σε έναν ασκητή που γεννήθηκε, έζησε και πέθανε κάτω από τη σκιά του όρους Ελικώνας, κατά τον 10ο αιώνα, τον Όσιο Λουκά τον Στειριώτη. Η μονή είναι χτισμένη σε χώρο που κατά την αρχαιότητα λειτουργούσε ιερό της Στειρίτιδας Δήμητρας.Ο ναός της μονής, αφιερωμένος στην Παναγία, είναι ο μόνος που χτίστηκε στην κυρίως Ελλάδα κατά τον 10ο αιώνα. Το καθολικό της, αφιερωμένο στον όσιο Λουκά, είναι και αυτό οκταγωνικού αρχιτεκτονικού τύπου, όπως της Νέας Μονής Χίου και της Μονής Δαφνίου. Ο περικαλλής διάκοσμος με τα ψηφιδωτά, τα φωτεινά μάρμαρα, τους χρυσούς πολυελαίους, μαρτυρούσε την υψηλή θέση της μονής κατά την υστεροβυζαντινή περίοδο. Έκτοτε και ως τις μέρες μας αποτελεί σεβάσμιο προσκύνημα, που περιμένει τον ταξιδιώτη για να τον «ξεναγήσει» σε βυζαντινά μυστικά και γοητευτικούς θρύλους.
