ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ

Η Παναγιά της Τήνου

Ο ιερός ναός της Παναγίας της Τήνου, γνωστός επίσης και ως Παναγία Ευαγγελίστρια, συνιστά έναν από τους σημαντικότερους τόπους ιερού προσκυνήματος στη χώρα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η εύρεση της Ιερής Εικόνας της Παναγίας που φυλάσσεται στον ναό συνέπεσε χρονικά με την εγκαθίδρυση του νεότερου ελληνικού κράτους. Κατά τη διάρκεια των αιώνων, η Ιερή Εικόνα συνδέθηκε με συγκλονιστικές αναφορές για πολυάριθμα θαύματα που λάμβαναν χώρα. Έτσι, η θαυματουργή αυτή εικόνα αποτέλεσε ένδειξη της λυτρωτικής παρέμβασης της Θεοτόκου και επιβεβαίωση της ύπαρξής της επί της Γης.

Η εικόνα

Ο ναός της Παναγίας Ευαγγελίστριας στην Τήνο είναι αφιερωμένος στην ιερή εικόνα που ανακαλύφθηκε εκεί στα 1823. Σύμφωνα με την παράδοση, η Αδελφή Πελαγία, μια νεαρή μοναχή από την Ιερά Μονή Κεχροβουνίου είδε ένα όραμα: η Παναγία εμφανίστηκε μπροστά της και της ζήτησε να βρει και να φέρει στο φως μια θαυματουργή εικόνα που επί χρόνια βρισκόταν θαμμένη στη γη. Ο σχετικός θρύλος αναφέρει ότι μόλις η εικόνα αντίκρισε το φως του ήλιου, ένα γυάλινο κάλυμμα δημιουργήθηκε για να την προστατέψει. Οι άνδρες που ξέθαψαν την εικόνα κατάφεραν να το σπάσουν και όσοι την άγγιξαν θεραπεύτηκαν.

Μεταξύ των πρώτων επισκεπτών που κατέφθασαν στο νησί για να προσκυνήσουν το ιερό εικόνισμα ήταν και οι ήρωες του 1821, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης, Ανδρέας Μιαούλης και Ιωάννης Μακρυγιάννης.
Στην εικόνα, η Παναγία απεικονίζεται σε στάση προσευχής προφέροντας τα λόγια από ένα ανοιχτό βιβλίο που βρίσκεται μπροστά της. Απέναντί της βλέπουμε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να κρατάει στα χέρια του έναν κρίνο, σύμβολο της αγνότητας, ενώ το Άγιο Πνεύμα με τη μορφή περιστεριού κατεβαίνει από τον ουρανό.

Η τεχνοτροπία της Ιερής Εικόνας θεωρείται παλαιότερη της βυζαντινής περιόδου και ανάγεται στους πρώτους χριστιανικούς χρόνους. Οι μελέτες που σχετίστηκαν με την προέλευσή της οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι η Μεγαλόχαρη της Τήνου είναι έργο του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά. Στις μέρες μας, η Ιερή Εικόνα είναι καλυμμένη με χρυσό και πολύτιμες πέτρες, τα οποία αποτελούν αφιερώματα των πιστών και έκφραση της βαθιάς πίστης και ευγνωμοσύνης τους προς Εκείνη.

Ο εορτασμός

Η 15η Αυγούστου είναι η μέρα αφιερωμένη στην Κοίμηση της Μεγαλόχαρης. Χιλιάδες προσκυνητές καταφθάνουν από την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο στην Τήνο, προκειμένου να συμμετάσχουν στις θρησκευτικές εκδηλώσεις που διεξάγονται εκεί με λαμπρότητα και βυζαντινή μεγαλοπρέπεια. Οι επισκέπτες πλημμυρίζουν τους χώρους γύρω από την εκκλησία, ενώ στο εσωτερικό του ναού ο απαλός φωτισμός των κεριών, οι ψαλμωδίες που υμνούν τον Θεό και το άρωμα του μύρου και του λιβανιού δημιουργούν μια μοναδικά κατανυκτική ατμόσφαιρα θρησκευτικού δέους και συγκίνησης.

Κατά τη διάρκεια των εορτασμών και μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας, ακολουθεί μεγαλοπρεπής λιτάνευση στους δρόμους της πόλης. Όταν η εικόνα επιστρέφει στην εκκλησία, τελείται δοξολογία στη μνήμη εκείνων που πρόσφεραν τους εαυτούς τους στην ανοικοδόμηση και αποπεράτωση του ιερού ναού της Παναγίας Ευαγγελίστριας. Την ίδια ημέρα, η Τήνος γιορτάζει επίσης τον τορπιλισμό στα 1940 του πολεμικού πλοίου «’Ελλη», που βρισκόταν αγκυροβολημένο στον όρμο του νησιού για να αποδώσει τις καθιερωμένες τιμές. Η τορπίλη εκτοξεύθηκε από ιταλικό υποβρύχιο και βύθισε το πλοίο, ενώ μία δεύτερη γκρέμισε μέρος του λιμανιού. Το επεισόδιο αυτό σήμανε και την ανάμειξη της Ελλάδας στον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο.

Η εκκλησία

Ο ιερός ναός της Μεγαλόχαρης ανεγέρθηκε αμέσως μετά την εύρεση της θαυματουργής εικόνας.

Η μεγαλοπρεπής κατασκευή του (συμπεριλαμβανομένης της εικονογραφίας και των οικοδομημάτων που πλαισιώνουν τον ναό) ολοκληρώθηκε οκτώ (8) χρόνια αργότερα, στα 1830-1831.

Η εκκλησία αποτελεί στην ουσία ένα μοναστηριακό συγκρότημα. Οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν ανέδειξαν την ύπαρξη ενός προϋπάρχοντος ναού των πρώιμων βυζαντινών χρόνων αφιερωμένου στον Άγιο Ιωάννη. Ωστόσο, στην ίδια τοποθεσία, προγενέστερος και αυτού του ναού θεωρείται ο αρχαίος ναός του θεού Διόνυσου.

Πλήθος από εξειδικευμένους τεχνίτες και ταλαντούχους καλλιτέχνες εργάστηκαν ακατάβλητα για να χαράξουν τα λαμπερά μάρμαρα και να φιλοτεχνήσουν το μεγαλοπρεπές εσωτερικό του ναού. Ταυτόχρονα, ο χρυσός και το ασήμι που γενναιόδωρα πρόσφεραν στη Θεοτόκο χριστιανοί από όλο τον κόσμο, οι τεράστιοι πολυέλαιοι και τα αμέτρητα καντηλέρια που σχηματίζουν ατελείωτες σειρές φωτός συνθέτουν ένα μεγαλειώδες έργο χριστιανικής τέχνης και αρχιτεκτονικής. Στον ίδιο αυτό χώρο τελείται αδιάκοπα από την πρώτη ημέρα εγκαινίων του ναού έως σήμερα η Θεία Λειτουργία, πλημμυρίζοντας τον χώρο με ιερή συγκίνηση και θρησκευτική μεγαλοπρέπεια.

Η Παναγίας της Τήνου γιορτάζει τέσσερις ημέρες τον χρόνο: στις 30 Ιανουαρίου, ημέρα εύρεσης της θαυματουργής εικόνας∙ στις 25 Μαρτίου, ημέρα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου∙ στις 23 Ιουλίου, ημέρα οράματος της Αγίας Πελαγίας και στις 15 Αυγούστου, ημέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου.