ΓΡΕΒΕΝΑ
Στις αίθουσές του, που είναι οργανωμένες σύμφωνα με τις σύγχρονες τάσεις της Μουσειολογίας, εκτίθενται παλαιοντολογικά ευρήματα. Τα ευρήματα προέρχονται από την τοποθεσία Αμπέλια, στις βόρειες παρυφές της πόλης των Γρεβενών, από την περιοχή του χωριού Άγιος Γεώργιος, αλλά κυρίως από την ευρύτερη περιοχή της Μηλιάς, η οποία φαίνεται πως πριν από 3,5 εκατομμύρια χρόνια υπήρξε ένας φυσικός παράδεισος, με δάση, πυκνή βλάστηση, άφθονα νερά, ποτάμια και λίμνες, που διαμόρφωναν ένα κλίμα υγρό και θερμό. Εδώ οι ανασκαφές εντόπισαν 19 είδη θηλαστικών και 3 είδη χελωνών, από τα οποία δύο είδη αναφέρθηκαν πρώτη φορά παγκοσμίως και άλλα 6 καταγράφηκαν πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μικρότερα ή μεγαλύτερα τμήματα σκελετών επιβεβαιώνουν ότι Μεγαλόσωμοι Ρινόκεροι (Stephanorhinus Jeanviret), Τάπιροι και Ιππάρια, από την οικογένεια των περισσοδάκτυλων, Βοοειδή, Αγριόχοιροι, Αντιλόπες, Γαζέλες, Ελαφοειδή, από την οικογένεια των αρτιοδάκτυλων, Σαρκοφάγα όπως ο Μαχαιρόδοντας, ο Υστριχας, η αρχαϊκή Αρκούδα και το συγγενικό της Αγριοθηρίο, έζησαν στην περιοχή. Και βέβαια τα προϊστορικά προβοσκιδωτά Μαστόδοντα (Mammut borsoni), από τα οποία βρέθηκαν σημαντικά τμήματα σκελετών αλλά και τα δύο εντυπωσιακά ζεύγη χαυλιόδοντων, με μήκος 4,39 και 5,03 μέτρα αντίστοιχα, ηλικίας περίπου τριών εκατομμυρίων ετών, που αποτελούν τα κορυφαία ίσως εκθέματα του Μουσείου. Όπως και τα μεγάλα τμήματα του σκελετού ενός αρχαϊκού ελέφαντα (Elephas -Palaeoloxodon- antiquus), ηλικίας περίπου 200.000 ετών, που ανακαλύφθηκαν στην τοποθεσία Αμπέλια και μαρτυρούν ότι η Ελλάδα πιθανόν λειτούργησε ως καταφύγιο για πολλά ζώα, όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη επικρατούσαν παγετώδεις συνθήκες.
Το Μουσείο Μανιταριών στο Λάβδα δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία των μελών του τοπικού Πολιτιστικού Συλλόγου και πρωτολειτούργησε το 2011. Στεγάζεται στο πέτρινο κτίριο που κάποτε ήταν το Δημοτικό Σχολείο του χωριού και στις προθήκες του παρουσιάζονται, συχνά σε αναπαράσταση του φυσικού τους περιβάλλοντος, τα πολλά είδη μανιταριών της περιοχής, Ακόμα υπάρχει πληροφοριακό υλικό για όλα τα μανιτάρια, που συναντά κανείς στην Ελλάδα, μικρά γλυπτά με θέμα τα μανιτάρια και οπτικοακουστικό υλικό για όποιον ενδιαφέρεται να γνωρίσει καλύτερα αυτόν τον μαγικό μύκητα. Επειδή δεν απασχολεί μόνιμο προσωπικό, δεν έχει και σταθερό ωράριο λειτουργίας οπότε, για να προγραμματίσετε την επίσκεψή σας ειδικά τους χειμερινούς μήνες, καλό είναι να προηγηθεί προσυνεννόηση
Οι Λαογραφικές συλλογές που με πολλή αγάπη και προσπάθεια οργανώνουν, κατά κανόνα, οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι σε διάφορα χωριά, αποτυπώνουν μέσα από αντικείμενα, σκεύη, φορεσιές και φωτογραφίες, τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής του παρελθόντος. Στις Κυδωνιές το διώροφο πέτρινο παλιό σχολείο, στην πλατεία, στεγάζει μια ενδιαφέρουσα συλλογή, που ανάμεσα στα άλλα περιλαμβάνει και χαρακτηριστικά εργαλεία των οικοδόμων, μια και η «μαστορική» αποτελούσε βασική ασχολία των κατοίκων. Πολύ ρεαλιστική είναι και η αναπαράσταση του καθημερινού δωματίου, με το κρεβάτι, και τα υπόλοιπα χρηστικά αντικείμενα, αλλά και τον απαραίτητο αργαλειό. Στο ισόγειο βρίσκεται και το γραφείο του Πολιτιστικού Συλλόγου, όπου μπορεί κανείς να απευθυνθεί για επίσκεψη, διαφορετικά, ιδιαίτερα τον χειμώνα, θα αναζητήσει τα κλειδιά στο μικρό καφενείο της πλατείας. Παρόμοιες συλλογές και με ίδια φιλοσοφία λειτουργίας, βρίσκονται και στο σπουδαίο Μαστοροχώρι, τον Άγιο Κοσμά, στο γειτονικό Κυπαρίσσι, αλλά και στη Δεσκάτη, όπου περιλαμβάνεται επίσης μια συλλογή με κούκλες ντυμένες με φορεσιές από όλο τον κόσμο.
Στο Καστρί, ανάμεσα στα χωριά Αλατόπετρα και Πολυνέρι, η αρχαιολογική έρευνα που πραγματοποιείται από το 1998, έφερε στο φως τα ερείπια μιας οχυρωμένης ακρόπολης που ανήκε σε πόλη της χώρας των Τυμφαίων, τμήματος του βασιλείου της Μακεδονίας. Η ύπαρξη ναού αλλά και άλλων κτιρίων, που η κατασκευή τους τοποθετείται προς το τέλος του 4ου και τις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα δηλώνουν πως πρόκειται για οργανωμένη πόλη, που υπήρχε μέχρι περίπου το 150 π.Χ, οπότε και καταστρέφεται με την επικράτηση των Ρωμαίων στη Μακεδονία. Η ανασκαφή βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη.
Τα μουσεία των Γρεβενών
Η περιοχή των Γρεβενών αποτελεί ένα τεράστιο υπαίθριο Μουσείο, με το Εθνικό Πάρκο της Βόρειας Πίνδου, τον Εθνικό Δρυμό της Βάλια Κάλντα, τον Αλιάκμονα και τους παραποτάμους του, το Γεωπάρκο στο Μικρόβαλτο, τα πέτρινα γεφύρια και τα φαράγγια, τις παλιές εκκλησίες και τα μοναστήρια της. Ίσως γι’ αυτό υπάρχει μόνο ένα οργανωμένο μουσείο, με την κλασική έννοια του όρου, όμως εκθέματά του έχουν περάσει στο βιβλίο των Ρεκόρ Γκίνες. Στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας της Μηλιάς Γρεβενών φιλοξενούνται οι μεγαλύτεροι χαυλιόδοντες προϊστορικού προβοσκιδωτού, μήκους 5,03 μέτρων, που έχουν βρεθεί μέχρι σήμερα στον κόσμο και τους χάρισαν μία θέση στα ρεκόρ Γκίνες. Το μουσείο βρίσκεται στην είσοδο του χωριού Μηλιά, μόλις 15 χιλιόμετρα από την πόλη των Γρεβενών, δίπλα στην Εγνατία οδό, με κατεύθυνση την Κοζάνη.Στις αίθουσές του, που είναι οργανωμένες σύμφωνα με τις σύγχρονες τάσεις της Μουσειολογίας, εκτίθενται παλαιοντολογικά ευρήματα. Τα ευρήματα προέρχονται από την τοποθεσία Αμπέλια, στις βόρειες παρυφές της πόλης των Γρεβενών, από την περιοχή του χωριού Άγιος Γεώργιος, αλλά κυρίως από την ευρύτερη περιοχή της Μηλιάς, η οποία φαίνεται πως πριν από 3,5 εκατομμύρια χρόνια υπήρξε ένας φυσικός παράδεισος, με δάση, πυκνή βλάστηση, άφθονα νερά, ποτάμια και λίμνες, που διαμόρφωναν ένα κλίμα υγρό και θερμό. Εδώ οι ανασκαφές εντόπισαν 19 είδη θηλαστικών και 3 είδη χελωνών, από τα οποία δύο είδη αναφέρθηκαν πρώτη φορά παγκοσμίως και άλλα 6 καταγράφηκαν πρώτη φορά στην Ελλάδα. Μικρότερα ή μεγαλύτερα τμήματα σκελετών επιβεβαιώνουν ότι Μεγαλόσωμοι Ρινόκεροι (Stephanorhinus Jeanviret), Τάπιροι και Ιππάρια, από την οικογένεια των περισσοδάκτυλων, Βοοειδή, Αγριόχοιροι, Αντιλόπες, Γαζέλες, Ελαφοειδή, από την οικογένεια των αρτιοδάκτυλων, Σαρκοφάγα όπως ο Μαχαιρόδοντας, ο Υστριχας, η αρχαϊκή Αρκούδα και το συγγενικό της Αγριοθηρίο, έζησαν στην περιοχή. Και βέβαια τα προϊστορικά προβοσκιδωτά Μαστόδοντα (Mammut borsoni), από τα οποία βρέθηκαν σημαντικά τμήματα σκελετών αλλά και τα δύο εντυπωσιακά ζεύγη χαυλιόδοντων, με μήκος 4,39 και 5,03 μέτρα αντίστοιχα, ηλικίας περίπου τριών εκατομμυρίων ετών, που αποτελούν τα κορυφαία ίσως εκθέματα του Μουσείου. Όπως και τα μεγάλα τμήματα του σκελετού ενός αρχαϊκού ελέφαντα (Elephas -Palaeoloxodon- antiquus), ηλικίας περίπου 200.000 ετών, που ανακαλύφθηκαν στην τοποθεσία Αμπέλια και μαρτυρούν ότι η Ελλάδα πιθανόν λειτούργησε ως καταφύγιο για πολλά ζώα, όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη επικρατούσαν παγετώδεις συνθήκες.
Το Μουσείο Μανιταριών στο Λάβδα δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία των μελών του τοπικού Πολιτιστικού Συλλόγου και πρωτολειτούργησε το 2011. Στεγάζεται στο πέτρινο κτίριο που κάποτε ήταν το Δημοτικό Σχολείο του χωριού και στις προθήκες του παρουσιάζονται, συχνά σε αναπαράσταση του φυσικού τους περιβάλλοντος, τα πολλά είδη μανιταριών της περιοχής, Ακόμα υπάρχει πληροφοριακό υλικό για όλα τα μανιτάρια, που συναντά κανείς στην Ελλάδα, μικρά γλυπτά με θέμα τα μανιτάρια και οπτικοακουστικό υλικό για όποιον ενδιαφέρεται να γνωρίσει καλύτερα αυτόν τον μαγικό μύκητα. Επειδή δεν απασχολεί μόνιμο προσωπικό, δεν έχει και σταθερό ωράριο λειτουργίας οπότε, για να προγραμματίσετε την επίσκεψή σας ειδικά τους χειμερινούς μήνες, καλό είναι να προηγηθεί προσυνεννόηση
Οι Λαογραφικές συλλογές που με πολλή αγάπη και προσπάθεια οργανώνουν, κατά κανόνα, οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι σε διάφορα χωριά, αποτυπώνουν μέσα από αντικείμενα, σκεύη, φορεσιές και φωτογραφίες, τις συνήθειες και τον τρόπο ζωής του παρελθόντος. Στις Κυδωνιές το διώροφο πέτρινο παλιό σχολείο, στην πλατεία, στεγάζει μια ενδιαφέρουσα συλλογή, που ανάμεσα στα άλλα περιλαμβάνει και χαρακτηριστικά εργαλεία των οικοδόμων, μια και η «μαστορική» αποτελούσε βασική ασχολία των κατοίκων. Πολύ ρεαλιστική είναι και η αναπαράσταση του καθημερινού δωματίου, με το κρεβάτι, και τα υπόλοιπα χρηστικά αντικείμενα, αλλά και τον απαραίτητο αργαλειό. Στο ισόγειο βρίσκεται και το γραφείο του Πολιτιστικού Συλλόγου, όπου μπορεί κανείς να απευθυνθεί για επίσκεψη, διαφορετικά, ιδιαίτερα τον χειμώνα, θα αναζητήσει τα κλειδιά στο μικρό καφενείο της πλατείας. Παρόμοιες συλλογές και με ίδια φιλοσοφία λειτουργίας, βρίσκονται και στο σπουδαίο Μαστοροχώρι, τον Άγιο Κοσμά, στο γειτονικό Κυπαρίσσι, αλλά και στη Δεσκάτη, όπου περιλαμβάνεται επίσης μια συλλογή με κούκλες ντυμένες με φορεσιές από όλο τον κόσμο.
Στο Καστρί, ανάμεσα στα χωριά Αλατόπετρα και Πολυνέρι, η αρχαιολογική έρευνα που πραγματοποιείται από το 1998, έφερε στο φως τα ερείπια μιας οχυρωμένης ακρόπολης που ανήκε σε πόλη της χώρας των Τυμφαίων, τμήματος του βασιλείου της Μακεδονίας. Η ύπαρξη ναού αλλά και άλλων κτιρίων, που η κατασκευή τους τοποθετείται προς το τέλος του 4ου και τις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα δηλώνουν πως πρόκειται για οργανωμένη πόλη, που υπήρχε μέχρι περίπου το 150 π.Χ, οπότε και καταστρέφεται με την επικράτηση των Ρωμαίων στη Μακεδονία. Η ανασκαφή βρίσκεται ακόμα σε εξέλιξη.
