ΕΛΕΥΣΙΝΑ
Αρχαιολογικό Μουσείο Ελευσίνας
Το Μουσείο της Ελευσίνας, σας προσκαλεί σε ένα ταξίδι στο χρόνο σε μιας από τις πέντε ιερές πόλεις της αρχαίας Ελλάδας, πασίγνωστης για τα Ελευσίνια μυστήρια που τελούνταν προς τιμήν της θεάς Δήμητρας και της κόρης της Περσεφόνης.
Βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο, κτισμένο στη νότια πλευρά του λόφου που αποτελούσε τον οικιστικό ιστό της αρχαίας πόλης. Το κτήριο, σε σχέδια του αρχιτέκτονα Ιωάννη Μούσση, ολοκληρώθηκε το 1890. Στις αίθουσες αλλά και στον προαύλιο χώρο του, μπορείτε να δείτε πολλά και σημαντικά ευρήματα που προέρχονται κυρίως από τις ανασκαφές στο ιερό της Δήμητρας αλλά και από τα αρχαία νεκροταφεία.
Σε μία σύντομη παρουσίαση τα εκθέματα που περιλαμβάνει είναι:
Αρχιτεκτονικά μέλη και αρχιτεκτονικά γλυπτά από τα οικοδομήματα του ιερού. Από αυτά ξεχωρίζουν το τμήμα του θριγκού του Πεισιστράτειου Τελεστηρίου με τη διακοσμητική κεφαλή κριού (6ος αι. π.Χ.), η Φεύγουσα Κόρη από τον αετωματικό διάκοσμο της Ιεράς Οικίας (5ος αι. π.Χ.), το κολοσσιαίο άγαλμα Κιστοφόρου Κόρης, μία από τις δύο Καρυάτιδες που στήριζαν τη στέγη των ρωμαϊκών Μικρών Προπυλαίων και μία σειρά από πρωτότυπα και αντίγραφα μικρά αρχιτεκτονικά γλυπτά, από ρωμαϊκό ναό που μιμούνται τα «παρθενώνεια γλυπτά».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι δύο μακέτες του ιερού κατά τον 6ο αι. π.Χ. όταν οχυρώνεται για πρώτη φορά από τον Πεισίστρατο και κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, όταν επεκτείνεται και κτίζονται μνημειώδη νέα οικοδομήματα.
Αφιερώματα (αναθήματα) των πιστών στη θεά Δήμητρα, στην κόρη της Περσεφόνη και σε άλλες θεότητες, όπως το μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο με παράσταση Δήμητρας και Κόρης (5ος αι. π.Χ.), το αντίγραφο από το μεγάλο ελευσινιακό ανάγλυφο με την αποστολή του Τριπτόλεμου, το ανάγλυφο της Περσεφόνης που εξαγνίζει νεαρό μύστη (4ος αι. π.Χ.), το αναθηματικό ανάγλυφο όπου εικονίζονται η Περσεφόνη, ο Τριπτόλεμος, η Δήμητρα και ικέτες ( 4ος π.Χ.).
Από τα ρωμαϊκά χρόνια ξεχωρίζουν το εντυπωσιακό ανάγλυφο του Λακρατείδη, στο οποίο απεικονίζεται ο Τριπτόλεμος, ο αναθέτης, η οικογένεια του καθώς και θεότητες της Ελευσίνας. Επίσης, το αγαλμάτιο του Ποσειδώνα με βάση που εδράζεται σε ιωνικό κιονόκρανο και το ακέφαλο αγαλμάτιο γυμνού Διονύσου που κρατά κάνθαρο.
Στα αφιερώματα-αναθήματα ανήκουν τα εξαιρετικής αισθητικής μελανόμοφα αγγεία, τα πήλινα και μαρμάρινα ειδώλια, τα πήλινα πινακίδια και οι πήλινοι πίνακες, με πιο χαρακτηριστικό το αντίγραφο ερυθρόμορφου πίνακα, αφιέρωμα της Νιννίου όπου εικονίζονται μύστες προσερχόμενοι στο ιερό για την τέλεση των Ελευσινίων Μυστηρίων.
Αγάλματα, με σημαντικότερο το ακέφαλο άγαλμα της θεάς Δήμητρας που θεωρείται έργο του διάσημου γλύπτη Αγοράκριτου του 420 π.Χ, το ακέφαλο άγαλμα του Ασκληπιού, πρωτότυπο έργο του 4ου π.Χ., το αρχαϊστικό άγαλμα λεκανηφόρου κόρης, το ακέφαλο άγαλμα λεκανηφόρου κόρης με λοξό ιωνικό ιμάτιο και χιτώνα. Από τα αγάλματα των ρωμαϊκών χρόνων τα περισσότερα απεικονίζουν αυτοκράτορες, ενώ ξεχωρίζει εκείνο του Αντίνοου, του νεαρού ευνοούμενου του Αδριανού.
Αγγεία πήλινα και μαρμάρινα από τα προϊστορικά έως τα ρωμαϊκά χρόνια με πιο χαρακτηριστικά τους κέρνους και τις πλημοχόες που χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για τη λατρεία της θεάς Δήμητρας και της Περσεφόνης στο ιερό.
Αξίζει να αναφερθεί και ένα ενδιαφέρον ψηφισματικό ανάγλυφο στο οποίο απεικονίζονται η Δήμητρα, η Περσεφόνη, ένας Ελευσίνιος ήρωας και η Αθηνά. Στην επιγραφή αναφέρεται το θέμα της γεφύρωσης της ιερής λίμνης των Ρειτών (η σημερινή λίμνη Κουμουνδούρου), το 421 π.Χ.
Στο μουσείο παρουσιάζονται, τέλος, πολλά κτερίσματα από τους πλούσιους τάφους των αρχαίων νεκροταφείων και ιδιαίτερα από το λεγόμενο «Δυτικό Νεκροταφείο», την κυριότερη νεκρόπολη της Ελευσίνας ήδη από τα προϊστορικά χρόνια και από το «Νότιο Νεκροταφείο», ένα εκτεταμένο νεκροταφείο των ιστορικών χρόνων στη νότια κλιτύ της ακροπόλεως. Από τα πιο σημαντικά και ενδιαφέροντα εκθέματα είναι ο πρωτοαττικός αμφορέας (650 π.Χ.) με παράσταση της τύφλωσης του Πολύφημου στο λαιμό και του μύθου του Περσέα και της Μέδουσας στο σώμα του, η χάλκινη κάλπη (ταφικό αγγείο) που περιείχε υπολείμματα καύσης νεκρής γυναίκας και βρισκόταν τοποθετημένη σε λίθινη θήκη (480 π.Χ.), και η παιδική ταφή σε πήλινη λάρνακα που χρονολογείται στους κλασικούς χρόνους.
Στον προαύλιο χώρο του μουσείου είναι εκτεθειμένα ρωμαϊκά αγάλματα, κιονόκρανα από τα Μικρά Προπύλαια, η μία από τις δύο μεγάλες μαρμάρινες δάδες, που ήταν ανάθημα κάποιου πλούσιου μύστη, μαρμάρινα επιτύμβια αγγεία και τέλος μία εντυπωσιακή μαρμάρινη σαρκοφάγος του 2ου αι. μ.Χ. με μία πολυπρόσωπη παράσταση θήρας (κυνηγιού) του Καλυδώνιου κάπρου στην κύρια όψη της.
Σε μία σύντομη παρουσίαση τα εκθέματα που περιλαμβάνει είναι:
Αρχιτεκτονικά μέλη και αρχιτεκτονικά γλυπτά από τα οικοδομήματα του ιερού. Από αυτά ξεχωρίζουν το τμήμα του θριγκού του Πεισιστράτειου Τελεστηρίου με τη διακοσμητική κεφαλή κριού (6ος αι. π.Χ.), η Φεύγουσα Κόρη από τον αετωματικό διάκοσμο της Ιεράς Οικίας (5ος αι. π.Χ.), το κολοσσιαίο άγαλμα Κιστοφόρου Κόρης, μία από τις δύο Καρυάτιδες που στήριζαν τη στέγη των ρωμαϊκών Μικρών Προπυλαίων και μία σειρά από πρωτότυπα και αντίγραφα μικρά αρχιτεκτονικά γλυπτά, από ρωμαϊκό ναό που μιμούνται τα «παρθενώνεια γλυπτά».
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και οι δύο μακέτες του ιερού κατά τον 6ο αι. π.Χ. όταν οχυρώνεται για πρώτη φορά από τον Πεισίστρατο και κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, όταν επεκτείνεται και κτίζονται μνημειώδη νέα οικοδομήματα.
Αφιερώματα (αναθήματα) των πιστών στη θεά Δήμητρα, στην κόρη της Περσεφόνη και σε άλλες θεότητες, όπως το μαρμάρινο αναθηματικό ανάγλυφο με παράσταση Δήμητρας και Κόρης (5ος αι. π.Χ.), το αντίγραφο από το μεγάλο ελευσινιακό ανάγλυφο με την αποστολή του Τριπτόλεμου, το ανάγλυφο της Περσεφόνης που εξαγνίζει νεαρό μύστη (4ος αι. π.Χ.), το αναθηματικό ανάγλυφο όπου εικονίζονται η Περσεφόνη, ο Τριπτόλεμος, η Δήμητρα και ικέτες ( 4ος π.Χ.).
Από τα ρωμαϊκά χρόνια ξεχωρίζουν το εντυπωσιακό ανάγλυφο του Λακρατείδη, στο οποίο απεικονίζεται ο Τριπτόλεμος, ο αναθέτης, η οικογένεια του καθώς και θεότητες της Ελευσίνας. Επίσης, το αγαλμάτιο του Ποσειδώνα με βάση που εδράζεται σε ιωνικό κιονόκρανο και το ακέφαλο αγαλμάτιο γυμνού Διονύσου που κρατά κάνθαρο.
Στα αφιερώματα-αναθήματα ανήκουν τα εξαιρετικής αισθητικής μελανόμοφα αγγεία, τα πήλινα και μαρμάρινα ειδώλια, τα πήλινα πινακίδια και οι πήλινοι πίνακες, με πιο χαρακτηριστικό το αντίγραφο ερυθρόμορφου πίνακα, αφιέρωμα της Νιννίου όπου εικονίζονται μύστες προσερχόμενοι στο ιερό για την τέλεση των Ελευσινίων Μυστηρίων.
Αγάλματα, με σημαντικότερο το ακέφαλο άγαλμα της θεάς Δήμητρας που θεωρείται έργο του διάσημου γλύπτη Αγοράκριτου του 420 π.Χ, το ακέφαλο άγαλμα του Ασκληπιού, πρωτότυπο έργο του 4ου π.Χ., το αρχαϊστικό άγαλμα λεκανηφόρου κόρης, το ακέφαλο άγαλμα λεκανηφόρου κόρης με λοξό ιωνικό ιμάτιο και χιτώνα. Από τα αγάλματα των ρωμαϊκών χρόνων τα περισσότερα απεικονίζουν αυτοκράτορες, ενώ ξεχωρίζει εκείνο του Αντίνοου, του νεαρού ευνοούμενου του Αδριανού.
Αγγεία πήλινα και μαρμάρινα από τα προϊστορικά έως τα ρωμαϊκά χρόνια με πιο χαρακτηριστικά τους κέρνους και τις πλημοχόες που χρησιμοποιούνταν αποκλειστικά για τη λατρεία της θεάς Δήμητρας και της Περσεφόνης στο ιερό.
Αξίζει να αναφερθεί και ένα ενδιαφέρον ψηφισματικό ανάγλυφο στο οποίο απεικονίζονται η Δήμητρα, η Περσεφόνη, ένας Ελευσίνιος ήρωας και η Αθηνά. Στην επιγραφή αναφέρεται το θέμα της γεφύρωσης της ιερής λίμνης των Ρειτών (η σημερινή λίμνη Κουμουνδούρου), το 421 π.Χ.
Στο μουσείο παρουσιάζονται, τέλος, πολλά κτερίσματα από τους πλούσιους τάφους των αρχαίων νεκροταφείων και ιδιαίτερα από το λεγόμενο «Δυτικό Νεκροταφείο», την κυριότερη νεκρόπολη της Ελευσίνας ήδη από τα προϊστορικά χρόνια και από το «Νότιο Νεκροταφείο», ένα εκτεταμένο νεκροταφείο των ιστορικών χρόνων στη νότια κλιτύ της ακροπόλεως. Από τα πιο σημαντικά και ενδιαφέροντα εκθέματα είναι ο πρωτοαττικός αμφορέας (650 π.Χ.) με παράσταση της τύφλωσης του Πολύφημου στο λαιμό και του μύθου του Περσέα και της Μέδουσας στο σώμα του, η χάλκινη κάλπη (ταφικό αγγείο) που περιείχε υπολείμματα καύσης νεκρής γυναίκας και βρισκόταν τοποθετημένη σε λίθινη θήκη (480 π.Χ.), και η παιδική ταφή σε πήλινη λάρνακα που χρονολογείται στους κλασικούς χρόνους.
Στον προαύλιο χώρο του μουσείου είναι εκτεθειμένα ρωμαϊκά αγάλματα, κιονόκρανα από τα Μικρά Προπύλαια, η μία από τις δύο μεγάλες μαρμάρινες δάδες, που ήταν ανάθημα κάποιου πλούσιου μύστη, μαρμάρινα επιτύμβια αγγεία και τέλος μία εντυπωσιακή μαρμάρινη σαρκοφάγος του 2ου αι. μ.Χ. με μία πολυπρόσωπη παράσταση θήρας (κυνηγιού) του Καλυδώνιου κάπρου στην κύρια όψη της.
