ΓΡΕΒΕΝΑ
Το πυκνό δίκτυο μικρών ποταμών, όπως ο Σμιξιώτικος, ο Βελονιάς, ο Δοτσικιώτικος και ο Πραμόριτσας, που ενώνονται σε μεγαλύτερους με συχνά ορμητικά νερά, όπως ο Βενέτικος, ο Γρεβενίτης και ο Σταυροπόταμος, για να καταλήξουν τελικά στον Αλιάκμονα, το μεγαλύτερο ποτάμι που ρέει εξ ολοκλήρου εντός Ελλάδος, δημιουργούσαν δυσκολίες στην επικοινωνία τόσο ανάμεσα σε χωριά, όσο και ανάμεσα σε μεγαλύτερες πόλεις. Έτσι προέκυψε η ανάγκη για την κατασκευή γεφυριών, ανάγκη που κάλυψαν αποτελεσματικά εμπειροτέχνες πετράδες, Ηπειρώτες ή ντόπιοι. Κατασκευασμένα ως επί το πλείστον ανάμεσα στον 18ο και τον 19ο αιώνα, τα πέτρινα γεφύρια των Γρεβενών έχουν κηρυχθεί διατηρητέα μνημεία από το 1995 και εντάσσονται στα αξιοθέατα της περιοχής.
Το γεφύρι του Σταυροπόταμου, στον ομώνυμο παραπόταμο του Βενέτικου, περίπου 20 χιλιόμετρα από τα Γρεβενά, κοντά στο χωριό Κηπουρείο, αποτελούσε παλιότερα τμήμα του δρόμου για τη Θεσσαλονίκη και τα Γιάννενα. Με τέσσερις άνισες μεγάλες καμάρες, έχει μήκος 48 μέτρα και χτίστηκε γύρω στα 1880. Πολύ κοντά βρίσκεται και το γεφύρι του Σπανού, που ενώνει τις δύο όχθες του Βενέτικου ποταμού. Πεντάτοξο, με καλοπελεκημένη πέτρα και μήκος που φτάνει τα 85 μέτρα, αποτελεί το μεγαλύτερο σωζόμενο πέτρινο γεφύρι της Μακεδονίας. Κοντά στο χωριό Τρίκωμο, το εντυπωσιακό τρίτοξο γεφύρι του Αζίζ Αγά, που επίσης γεφυρώνει τον Βενέτικο ποταμό και χτίστηκε το 1727, με πολλές δυσκολίες, όπως λέει η παράδοση, έχει μήκος 70 μέτρα και άνοιγμα του κεντρικού τόξου 15 μέτρα. Κοντά στο Τρίκωμο, αλλά με δυσκολότερη πρόσβαση, βρίσκεται και το δίτοξο γεφύρι Καγκέλια, μήκους 40 μέτρων, επίσης πάνω από τον Βενέτικο ποταμό. Λίγο έξω από το ομώνυμο χωριό συναντάμε το γεφύρι του Ζιάκα, που αποτελούσε τμήμα της Βασιλικής στράτας για τη Θεσσαλία. Δίτοξο, με άνισα τόξα και μήκος 41 μέτρα, συνδέει τις όχθες του ποταμού Βελονιά. Στο χωριό Σπήλαιο, το γεφύρι της Πορτίτσας, στην έξοδο του ομώνυμου φαραγγιού, αποτελεί ίσως το πιο όμορφο και δημοφιλέστερο γεφύρι της περιοχής. Δίτοξο, με άνισα τόξα και μήκος 34 μέτρα, επιτρέπει την επικοινωνία των χωριών Σπήλαιο και Τρίκωμο, πάνω από τον Βενέτικο ποταμό. Δίπλα στη γέφυρα οι όχθες του ποταμού προσφέρονται ακόμη και για κολύμπι. Στο κέντρο του χωριού Δοτσικό, το ομώνυμο μονότοξο γεφύρι επιτρέπει την επικοινωνία ανάμεσα στις δύο συνοικίες του χωριού, πάνω από τον ποταμό Δοτσικιώτη. Χτισμένο περίπου στα μέσα του 19ου αιώνα και με μήκος 24 μέτρα, αποτελεί το μοναδικό πέτρινο γεφύρι της περιοχής που βρίσκεται μέσα σε οικισμό. Κοντά στο χωριό Δασύλλιο, το μονότοξο γεφύρι του Παλιομάγερου, με μήκος 23 μέτρα, που κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, γοητεύει με την απλότητα και τη συμμετρία του. Στα σύνορα με την Κοζάνη, ανάμεσα στα χωριά Ανθοχώρι και Κληματάκι, το γεφύρι Πραμόριτσας ένωνε τις όχθες του ποταμού Πραμόριτσα, αλλά και το Τσοτύλι με την πόλη των Γρεβενών.
Δύσκολο στην πρόσβαση, ιδιαίτερα τον χειμώνα, είναι το γεφύρι του Γκαβού ή του Νιδρουζίου, που χτίστηκε πριν από το 1900, γεφυρώνοντας τον ποταμό Δοτσικιώτη, ανάμεσα στα χωριά Αλατόπετρα και Πρόσβορο. Μονότοξο, με μήκος 20 μέτρα, ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα της περιοχής για το επίπεδο δάπεδό του, αλλά και το ισόδομο σύστημα της κατασκευής του. Προσβάσιμο με πεζοπορία ή όχημα 4Χ4 είναι και το μήκους 23 μέτρων μονότοξο γεφύρι του Κάστρου, ανάμεσα στα χωριά Κάστρο και Μέγαρο, που γεφυρώνει τον ποταμό Γρεβενίτη.
Τα γεφύρια των Γρεβενών
Έντεκα γεφύρια απαράμιλλης τέχνηςΤο πυκνό δίκτυο μικρών ποταμών, όπως ο Σμιξιώτικος, ο Βελονιάς, ο Δοτσικιώτικος και ο Πραμόριτσας, που ενώνονται σε μεγαλύτερους με συχνά ορμητικά νερά, όπως ο Βενέτικος, ο Γρεβενίτης και ο Σταυροπόταμος, για να καταλήξουν τελικά στον Αλιάκμονα, το μεγαλύτερο ποτάμι που ρέει εξ ολοκλήρου εντός Ελλάδος, δημιουργούσαν δυσκολίες στην επικοινωνία τόσο ανάμεσα σε χωριά, όσο και ανάμεσα σε μεγαλύτερες πόλεις. Έτσι προέκυψε η ανάγκη για την κατασκευή γεφυριών, ανάγκη που κάλυψαν αποτελεσματικά εμπειροτέχνες πετράδες, Ηπειρώτες ή ντόπιοι. Κατασκευασμένα ως επί το πλείστον ανάμεσα στον 18ο και τον 19ο αιώνα, τα πέτρινα γεφύρια των Γρεβενών έχουν κηρυχθεί διατηρητέα μνημεία από το 1995 και εντάσσονται στα αξιοθέατα της περιοχής.
Το γεφύρι του Σταυροπόταμου, στον ομώνυμο παραπόταμο του Βενέτικου, περίπου 20 χιλιόμετρα από τα Γρεβενά, κοντά στο χωριό Κηπουρείο, αποτελούσε παλιότερα τμήμα του δρόμου για τη Θεσσαλονίκη και τα Γιάννενα. Με τέσσερις άνισες μεγάλες καμάρες, έχει μήκος 48 μέτρα και χτίστηκε γύρω στα 1880. Πολύ κοντά βρίσκεται και το γεφύρι του Σπανού, που ενώνει τις δύο όχθες του Βενέτικου ποταμού. Πεντάτοξο, με καλοπελεκημένη πέτρα και μήκος που φτάνει τα 85 μέτρα, αποτελεί το μεγαλύτερο σωζόμενο πέτρινο γεφύρι της Μακεδονίας. Κοντά στο χωριό Τρίκωμο, το εντυπωσιακό τρίτοξο γεφύρι του Αζίζ Αγά, που επίσης γεφυρώνει τον Βενέτικο ποταμό και χτίστηκε το 1727, με πολλές δυσκολίες, όπως λέει η παράδοση, έχει μήκος 70 μέτρα και άνοιγμα του κεντρικού τόξου 15 μέτρα. Κοντά στο Τρίκωμο, αλλά με δυσκολότερη πρόσβαση, βρίσκεται και το δίτοξο γεφύρι Καγκέλια, μήκους 40 μέτρων, επίσης πάνω από τον Βενέτικο ποταμό. Λίγο έξω από το ομώνυμο χωριό συναντάμε το γεφύρι του Ζιάκα, που αποτελούσε τμήμα της Βασιλικής στράτας για τη Θεσσαλία. Δίτοξο, με άνισα τόξα και μήκος 41 μέτρα, συνδέει τις όχθες του ποταμού Βελονιά. Στο χωριό Σπήλαιο, το γεφύρι της Πορτίτσας, στην έξοδο του ομώνυμου φαραγγιού, αποτελεί ίσως το πιο όμορφο και δημοφιλέστερο γεφύρι της περιοχής. Δίτοξο, με άνισα τόξα και μήκος 34 μέτρα, επιτρέπει την επικοινωνία των χωριών Σπήλαιο και Τρίκωμο, πάνω από τον Βενέτικο ποταμό. Δίπλα στη γέφυρα οι όχθες του ποταμού προσφέρονται ακόμη και για κολύμπι. Στο κέντρο του χωριού Δοτσικό, το ομώνυμο μονότοξο γεφύρι επιτρέπει την επικοινωνία ανάμεσα στις δύο συνοικίες του χωριού, πάνω από τον ποταμό Δοτσικιώτη. Χτισμένο περίπου στα μέσα του 19ου αιώνα και με μήκος 24 μέτρα, αποτελεί το μοναδικό πέτρινο γεφύρι της περιοχής που βρίσκεται μέσα σε οικισμό. Κοντά στο χωριό Δασύλλιο, το μονότοξο γεφύρι του Παλιομάγερου, με μήκος 23 μέτρα, που κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα, γοητεύει με την απλότητα και τη συμμετρία του. Στα σύνορα με την Κοζάνη, ανάμεσα στα χωριά Ανθοχώρι και Κληματάκι, το γεφύρι Πραμόριτσας ένωνε τις όχθες του ποταμού Πραμόριτσα, αλλά και το Τσοτύλι με την πόλη των Γρεβενών.
Δύσκολο στην πρόσβαση, ιδιαίτερα τον χειμώνα, είναι το γεφύρι του Γκαβού ή του Νιδρουζίου, που χτίστηκε πριν από το 1900, γεφυρώνοντας τον ποταμό Δοτσικιώτη, ανάμεσα στα χωριά Αλατόπετρα και Πρόσβορο. Μονότοξο, με μήκος 20 μέτρα, ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα της περιοχής για το επίπεδο δάπεδό του, αλλά και το ισόδομο σύστημα της κατασκευής του. Προσβάσιμο με πεζοπορία ή όχημα 4Χ4 είναι και το μήκους 23 μέτρων μονότοξο γεφύρι του Κάστρου, ανάμεσα στα χωριά Κάστρο και Μέγαρο, που γεφυρώνει τον ποταμό Γρεβενίτη.
