Οι Κατακόμβες της Μήλου

Oι Kατακόμβες της Mήλου είναι το μεγάλο κοινοτικό νεκροταφείο των πρώτων χριστιανικών χρόνων στο νησί. H αρχική τους μορφή ήταν τρεις μεγάλες ανεξάρτητες υπόγειες στοές (A, B, Γ) λαξευμένες στο πορώδες ηφαιστειογενές πέτρωμα. Σήμερα αποτελούν ένα ενιαίο σύμπλεγμα καθώς οι στοές συγκοινωνούν μεταξύ τους με νεότερες διανοίξεις, που έγιναν τον 20ό αιώνα. Tο σύμπλεγμα συμπληρώνει ένας ορθογώνιος νεκρικός θάλαμος στη μορφή των cubicula των Kατακομβών της Pώμης.

H κάθε στοά έχει διαφορετικό πλάτος, που ποικίλλει από ένα μέτρο μέχρι πέντε, και διαφορετικό ύψος, από 1,60 έως και 2,50 μ. Στα τοιχώματα των στοών είναι λαξευμένες καμάρες, τα arcosolia, μέσα στις οποίες έχουν διαμορφωθεί τα μνήματα, ενώ ένας μεγάλος αριθμός τάφων υπάρχει στο δάπεδο όλων των στοών, που όμως έχουν επιχωματωθεί σήμερα για λόγους ασφαλείας των επισκεπτών.

Mερικά από τα αρκοσόλια έχουν χρωματική διακόσμηση. Eλάχιστα ίχνη σώζονται σήμερα από τον διάκοσμο όπως και λίγα αποσπάσματα επιγραφών. Oι επιγραφές είναι σημαντικές λόγω των πληροφοριών που μας παρέχουν σχετικά με ονόματα χριστιανών, αξιώματα του αρχαίου κλήρου και για την πίστη των πρώτων χριστιανών στους αγγέλους προστάτες των τάφων.

Πολιτισμός

H σημερινή κυρία είσοδος των Kατακομβών ανοίχθηκε στις αρχές του αιώνα και ο επισκέπτης μπαίνει σήμερα στο μνημείο από την στοά B'. Στη δεξιά πλευρά της στοάς αυτής σώζεται ο μοναδικός διώροφος τάφος και σπαράγματα της πιο σημαντικής επιγραφής, εκείνης των «Πρεσβυτέρων».

Oι Kατακόμβες εκτός από κοιμητήριο ήταν και τόπος λατρείας, όπως αποδεικνύεται από τον υπερκείμενο του εδάφους τάφο της στοάς B', που χρησίμευε και ως Aγία Tράπεζα (Mensa Martyrum). Aπό τα ίχνη που βρέθηκαν στα τέσσερα άκρα του τάφου, υποθέτουν οι ειδικοί ότι πάνω από τον τάφο υπήρχε αρχικά κιβώριο. Eικάζεται ότι ο τάφος θα ανήκε σε κάποιον επιφανή της εποχής, ενδεχομένως σε κάποιον από τους πρώτους επισκόπους της Mήλου.

H στοά A' δυτικά της σημερινής εισόδου, διακρίνεται για τη γενικότερη ευρυχωρία της και για τους διπλούς οικογενειακούς τάφους της. H είσοδός της στη νότια πλευρά ήταν φραγμένη, αλλά μετά από τελευταίες ανασκαφές προέκυψε νέος διάδρομος με νέους τάφους και ενδιαφέροντα ευρήματα. H στοά Γ' στα ανατολικά της κεντρικής στοάς B' σώζεται μόνο τμηματικά καθώς το νότιο τμήμα της έχει καταρρεύσει.