Πασχαλινά Έθιμα στην Κέρκυρα

Πάσχα στην Κέρκυρα. Τι άλλο να πει κανείς;  Οι Κερκυραίοι, άνθρωποι ευσεβείς και πιστοί στις παραδόσεις, αναβιώνουν ευλαβικά κάθε χρόνο τα παμπάλαια πασχαλινά τους έθιμα. Είναι δε τόσο πλούσιο το τοπικό εορτολόγιο που αξίζει πραγματικά να το ζήσουμε μέρα τη μέρα:

Οι εκδηλώσεις του Κερκυραϊκού Πάσχα αρχίζουν από «των Βαγιώνε». Την Κυριακή των Βαΐων δηλαδή, με τη λιτάνευση –συνοδεία όλων των φιλαρμονικών της πόλης– του σεπτού σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα∙ ενός εθίμου που κρατά από το 1629 σε ανάμνηση του θαύματος του Αγίου για την απαλλαγή του νησιού από τη θανατηφόρα επιδημία της πανώλης.

Τη Μεγάλη Δευτέρα αρχίζουν πυρετωδώς οι προετοιμασίες της Λαμπριάς με τις γλυκιές μυρωδιές της φογάτσας, του μαντολάτου και της κολομπίνας να πλημμυρίζουν κάθε καντούνι.

Την επομένη, Μεγάλη Τρίτη, πλήθος κόσμου συρρέει στις εκκλησίες για το τροπάριο της Κασσιανής, ενώ το ίδιο βράδυ στο περιστύλιο των Παλαιών Ανακτόρων, η καθιερωμένη Μουσική Ποιητική Βραδιά με θέμα «Από το Γολγοθά στην Ανάσταση» μας εισάγει μελωδικά στο πνεύμα της Μεγάλης Εβδομάδας.

Το μεσημέρι της Μεγάλης Τετάρτης οι πιστοί πηγαίνουν στους ναούς για την Ακολουθία του Μεγάλου Ευχελαίου και το βράδυ συμμετέχουν στο Θείο Δράμα γεμίζοντας το χώρο του Δημοτικού Θεάτρου για τη συναυλία Εκκλησιαστικής Μουσικής και Μεγαλοβδομαδιάτικων Μελωδιών από τη Δημοτική Χορωδία.

Μεγάλη Πέμπτη και η Κέρκυρα μπαίνει πια στην τελική ευθεία για τις εορταστικές εκδηλώσεις…Με την πρώτη καμπάνα της εκκλησίας βάφονται τα αυγά κόκκινα, σύμβολο ανανέωσης της ζωής και της φύσης. Πολύωρες πρόβες ξεκινούν από τις μπάντες στην Πιάτσα Πίνια, ενώ το βράδυ γίνεται η Ακολουθία των Αγίων Παθών με την ανάγνωση των Δώδεκα Ευαγγελίων. Στο Duomo, την Καθολική Μητρόπολη της Πλατείας Δημαρχείου, μια μικρή ιεροτελεστία λαμβάνει χώρα. Οι πιστοί ανάβουν δώδεκα κεριά και σβήνουν από ένα με την ανάγνωση κάθε Ευαγγελίου.

Την Μεγάλη Παρασκευή το Θείο Δράμα φτάνει στην αποκορύφωσή του με την επιβλητική περιφορά των Επιταφίων – σύμφωνα πάντα με ένα πολύ συγκεκριμένο πρόγραμμα ώστε να υπάρξει χρόνος για τις φιλαρμονικές της πόλης να συνοδεύσουν όλους τους επιταφίους. Πρώτος βγαίνει ο Επιτάφιος του Παντοκράτορα στο Καμπιέλλο, για να ακολουθήσουν όλοι οι υπόλοιποι μέχρι τις 10 το βράδυ που βγαίνει –μεγαλοπρεπέστατος πάντα– ο Επιτάφιος της Μητρόπολης. Μέσα σε ένα έντονα φορτισμένο συγκινησιακά κλίμα, οι φιλαρμονικές παίζουν πένθιμα εμβατήρια∙ η μεγάλη χορωδία της Μητρόπολης ψάλλει το «Αι γενεαί πάσαι» ο ιερός κλήρος αλλά και πλήθος πολιτών ακολουθούν με αργά κατανυκτικά βήματα. Προπορεύονται όσοι κρατούν φανάρια και σκόλες (τα τετράπλευρα λάβαρα) και από κοντά ανεμίζουν τα φλάμπουρα δημιουργώντας ένα εσωτερικό δέος.

Το Μεγάλο Σάββατο, στις έξι το πρωί, το έθιμο του τεχνητού σεισμού αποτελεί παράδοση για το Ναό της Παναγίας των Ξένων. Ακολουθεί η περιφορά του Επιταφίου της εκκλησίας του Αγίου Σπυρίδωνα. Καθώς η μεγάλη ώρα πλησιάζει, ντόπιοι και επισκέπτες παίρνουν καίριες θέσεις στη μεγάλη πλατεία και στο Λιστόν για την Πρώτη Ανάσταση. Στις 11 η ώρα ακριβώς οι καμπάνες χτυπούν χαρμόσυνα και ο θρήνος δίνει τη θέση του στη…φασαρία! Τεράστια κανάτια με κόκκινες κορδέλες και γεμάτα νερό –οι περίφημοι μπότηδες– εκτοξεύονται με δύναμη από τα στολισμένα μπαλκόνια προκαλώντας εκκωφαντικό κρότο αλλά και κύματα ενθουσιασμού στο συγκεντρωμένο πλήθος. Και εκεί που η φασαρία των μπότηδων τελειώνει, οι φιλαρμονικές ξεχύνονται στους δρόμους παιανίζοντας χαρμόσυνα αυτή τη φορά. Το αλέγκρο μαρς «Μη φοβάστε Γραικοί» κυριαρχεί στον αέρα.

Παράλληλα, στην Πίνια –το παλιό εμπορικό κέντρο της πόλης– αναβιώνει το παραδοσιακό Κορφιάτικο έθιμο της «Μαστέλας». Σύμφωνα με το έθιμο αυτό, οι πινιαδόροι τοποθετούν στη μέση του δρόμου ένα μισοβάρελο γεμάτο με νερό (μαστέλα) στολισμένο με μυρτιές και κορδέλες, καλώντας τους περαστικούς να ρίξουν μέσα νομίσματα για «το καλό». Όταν οι καμπάνες της Πρώτης Ανάστασης σημάνουν, ένας τολμηρός πρέπει να βουτήξει στο βαρέλι και να βγάλει τα νομίσματα.

Το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου γίνεται η Ανάσταση στην Άνω Πλατεία. Όλα τα παράθυρα των μεγάλων εξαώροφων σπιτιών γύρω από την πλατεία ανοιχτά, με αναμμένα κεριά στα μπαλκόνια∙ χιλιάδες λαμπάδες∙ βεγγαλικά∙ πυροτεχνήματα και τυμπανοκρουσίες. Με το τέλος της Ανάστασης οι μπάντες τριγυρνούν στην πόλη παίζοντας εύθυμα εμβατήρια και ο κόσμος ακολουθεί τραγουδώντας. Το γλέντι έχει μόλις αρχίσει και θα διαρκέσει μέχρι το πρωί με «τσιλίχουρδα» (τοπική μαγειρίτσα), κόκκινα αυγά, φογάτσες, κολομπίνες και άφθονο κρασί. Όλο το νησί γιορτάζει την Ανάσταση του Κυρίου με την αίγλη που της αρμόζει.

Τέλος, την Κυριακή του Πάσχα, οι εκδηλώσεις συνεχίζονται με την περιφορά της εικόνας της Αναστάσεως από το εκκλησίασμα των διάφορων ενοριών, σε μια ατμόσφαιρα που πλέον συνδυάζει την κατάνυξη με την εορταστική διάθεση.